افتادگی پلک، دلایل و روش‌های درمان آن
افتادگی پلک از جمله عارضه‌های شایعی است که با افزایش سن بروز پیدا می‌کند. با وجود آن که افزایش سن مهمترین دلیل بروز این عارضه است، دلایل مختلف دیگری نیز وجود دارد که منجر به بروز این بیماری می‌شوند. دلایلی که با حل و درمان آنها می‌توان زمان وقوع افتادن پلک‌ها را کندتر کرد. از این رو در ادامه متن به‌طور کامل به این عارضه و تمامی فاکتورهای تأثیرگذار بر آن خواهیم پرداخت.
پتوز چیست؟
افتادگی پلک که بسیاری آن را با اصطلاح علمی پتوز می‌شناسند به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. این دلایل شامل افزایش سن، ضربه یا اختلالات مختلف پزشکی رخ می‌دهد. در حالتی که تنها یک چشم دچار این مشکل شود به آن پتوز یک طرفه می‌گویند.
این بیماری ممکن است به‌صورت دائم یا موقت در افراد مختلف رخ دهد؛ حتی ممکن است که در بدو تولد، نوزاد دچار چنین مشکلی باشد. در واقع نوزادان بسیاری این مشکل را به‌صورت مادرزادی دارند.
افتادگی پلک بالا بسته به میزان انسداد مردمک و بسته به شدت بیماری، بینایی را مسدود می‌کند یا تا حد زیادی آن را کاهش می‌دهد. در بیشتر موارد این عارضه به‌طور طبیعی یا به کمک درمان‌های پزشکی برطرف می‌شود.
چه کسانی دچار افتادگی پلک می‌شوند؟
عوامل بسیاری منجر به پتوز می‌شوند که این‌ها شامل علل طبیعی یا عوامل جدی‌تر دیگری است. هر کسی ممکن است دچار پتوز شود. در حقیقت تفاوت قابل توجهی در بروز این بیماری بین مردان و بانوان یا قومیت‌ها وجود ندارد.
با این حال این عارضه بیشتر در افراد مسن به‌دلیل روند طبیعی پیری شایع است. عضله لوا تور مسئول بالا نگه داشتن پلک است که با افزایش سن این ماهیچه کشیده می‌شود و در نتیجه باعث بروز این اختلال خواهد شد. با این حال این نکته را به خاطر داشته باشید که افراد در هر سنی ممکن است تحت تأثیر این شرایط قرار بگیرند. در حقیقت امکان تولد نوزادی با این مشکل نیز وجود دارد که البته مورد نادری محسوب می‌شود.
گاهی اوقات علت دقیق این عارضه مشخص نیست، اما در مواردی ممکن است به‌دلیل ضربه یا مشکلات عصبی باشد.
افتادگی پلک در نوزادان به‌صورت مادرزادی
شایع‌ترین دلیل پتوز مادرزادی رشد نکردن صحیح ماهیچه لواتور در چشم جنین است. کودکان مبتلا به پتوز ممکن است دچار بیماری آمبلیوپی شوند. این بیماری با عنوان تنبلی چشم بیشتر شناخته می‌شود. همچنین این اختلال قادر است بینایی آنها را به تضعیف کند.
عوامل خطرآفرین افتادگی پلک
این بیماری تنها به‌صورت مادرزادی یا بر اثر افزایش سن رخ نمی‌دهد؛ در مواقعی ممکن است اشتباهات پزشکی منجر به بروز آن شوند. این عوامل به شرح زیر هستند.
شرایط پزشکی
در صورتی که پلک‌های افتاده‌ای دارید، این مشکل ممکن است نشانه یک بیماری زمینه‌ای باشد. به‌خصوص اگر برای هر دو پلک شما چنین اتفاقی بیفتد.
اگر تنها یکی از پلک‌های شما دچار افتادگی باشد، امکان دارد که در نتیجه آسیب عصبی به‌صورت موقت رخ داده باشد. در مواقعی جراحی‌های چشم مانند لیزیک یا آب مروارید بر اثر کشش ماهیچه یا تاندون منجر به ایجاد پتوز می‌شوند.
شرایط جدی‌تر
در برخی موارد، افتادگی پلک به‌دلیل بیماری‌های جدی‌تری از قبیل سکته مغزی، تومور مغزی یا سرطان اعصاب یا ماهیچه‌ها رخ می‌دهد. همچنین اختلالات عصبی که بر ماهیچه‌های چشم تأثیر می‌گذارند مانند بیماری میاستنی گراویس منجر به پتوز می‌شوند.
علائم افتادگی پلک
از اصلی‌ترین علائم این بیماری تأثیر آن بر بینایی چشم است. دلیل دیگری که منجر به بروز این بیماری می‌شود، خشکی یا رطوبت بیش از حد چشم است. در این موارد صورت شخص خسته به نظر می‌رسد.
نواحی اصلی که تحت تأثیر این بیماری قرار می‌گیرند اطراف چشم‌ها هستند. در حقیقت در اطراف چشم ممکن است که فرد مبتلا شده احساس درد کند که در نهایت باعث خسته به نظر رسیدن او می‌شود. برخی از افراد که به پتوز شدید مبتلا هستند، ممکن است مجبور شوند برای دید بهتر هنگام صحبت کردن یا حتی هنگام مکالمه، سر خود را به عقب خم کنند.
پزشک متخصص باید پلک افتاده را بررسی کند که از عدم وجود بیماری زمینه‌ای اطمینان حاصل شود. این امر زمانی اهمیت بالایی پیدا می‌کند که متوجه سردردهای میگرنی یا سایر بیماری‌ها از اولین باری که متوجه افتادگی پلک‌ها شده‌اید، شوید.
چگونگی تشخیص افتادگی پلک
برای تشخیص این بیماری پزشک متخصص در ابتدا معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و از بیمار در خصوص سابقه پزشکی او سوال‌هایی می‌کند. پس از اینکه که در خصوص مدت زمان افتادگی پلک توضیحاتی را شنید آزمایشاتی را برای یافتن علت آن برای بیمار در نظر می‌گیرد.
یکی از آزمایشاتی که ممکن است پزشک تجویز کند آزمایش لامپ شکاف “slit lamp exam” است. در این آزمایش نور شدید برای مشاهده دقیق چشم بیمار توسط پزشک در نظر گرفته شده که در این معاینه به‌دلیل گشادی چشم بیمار کمی ناراحتی برای چشم‌های او ایجاد می‌شود که البته جای هیچ نگرانی نیست، چراکه این درد موضعی خفیف به‌صورت موقت او را اذیت خواهد کرد.
یکی دیگر از آزمایش‌هایی که برای تشخیص این اختلال استفاده می‌شود، آزمایش تنسیلون “Tensilon test” است. در این آزمایش پزشک متخصص دارویی به نام تنسیلون (Tensilon) که با نام edrophonium شناخته می‌شود را به سیاهرگ بیمار تزریق می‌کند. در این آزمایش امکان دارد که از بیمار خواسته شود پاهایش را روی هم بکشد و باز کند یا چندین بار بایستد و بنشیند.
پزشک در این آزمایش بیمار را تحت نظر قرار می‌دهد که متوجه شود Tensilon قدرت عضلات او را بهبود می‌دهد یا چنین اتفاق رخ نمی‌دهد. این آزمایش به متخصص‌ها کمک می‌کند که تشخیص دهند آیا بیماری با نام میاستنی گراویس موجب افتادگی پلک‌ها شده است یا خیر.
چگونگی درمان افتادگی پلک
درمان پتوز به‌علت ایجاد و شدت آن بستگی دارد. اگر این بیماری به‌علت افزایش سن یا به‌صورت مادرزادی رخ داده باشد، ممکن است که پزشک متخصص به‌علت نداشتن خطری برای سلامتی بیمار، درمانی را توصیه نکند. با این وجود اگر قصد دارید شدت آن را کاهش دهید از جراحی پلاستیک می‌توانید کمک بگیرید.
در صورتی که پزشک متخصص متوجه شود که پتوز بیمار ناشی از بیماری زمینه‌ای است، فرد تحت درمان قرار خواهد گرفت. این درمان به‌گونه‌ای است که از پتوز جلوگیری می‌کند. اگر پلک افتاده بینایی بیمار را محدود کند، به درمان پزشکی احتیاج پیدا خواهد کرد؛ حتی ممکن است برای درمان، جراحی به او توصیه شود. یکی از گزینه‌های دیگر درمان این عارضه استفاده از عینک‌هایی است که پلک را بالا نگه می‌دارند. به این عینک‌ها عصای ptosis می‌گویند. اغلب این درمان زمانی مؤثر می‌شود که افتادگی پلک موقتی باشد. در صورتی که بیمار کاندید مناسبی برای جراحی نباشد، به او عینک توصیه می‌شود.
عمل جراحی افتادگی پلک
ممکن است که پزشک متخصص جراحی پتوز را تجویز کند. در این روش، عضله لوا تور سفت شده و پلک به حالت دلخواه بالا کشیده می‌شود. پزشکان برای کودکانی که دچار این بیماری هستند به‌منظور جلوگیری از بروز بیماری تنبلی چشم (آمبلیوپی) جراحی را توصیه می‌کنند.
با این وجود جراحی نیز عوارضی را برای بیمار خواهد داشت. این عوارض شامل خشکی چشم، خراش قرنیه و هماتوم است. هماتوم جمع شدن خون در قسمت خارجی بدن می‌گویند که بر اثر جراحی برای بیمار رخ می‌دهد. همچنین ممکن است که پزشک جراح پلک را بیش از حد بالا یا پایین تنظیم کند.
Sling
“sling” روش درمانی دیگری است که به نوعی جایگزین عمل جراحی پتوز محسوب می‌شود. در این حالت از عضلات پیشانی برای بالا بردن پلک‌ها کمک می‌گیرند.
عصای پتوز
از دیگر راه‌های درمان این بیماری عصای پتوز است. در این روش نیازی به جراحی وجود ندارد. همان‌طور که در متن بالا توضیح دادیم در این روش درمان از افزودن چسب به قاب عینک استفاده می‌کنند. این ضمیمه افزوده شده به عینک که با عنوان عصا شناخته می‌شود پلک را در محل افتادگی نگاه می‌دارد و از این طریق موجب درمان آن می‌شود.
به‌طور کل دو نوع عصای پتوز وجود دارد که یکی از آنها قابل تنظیم و دیگری تقویت شده است. عصاهای قابل تنظیم به یک سمت فریم عینک متصل می‌شوند. در حالی که عصاهای تقویت شده به دو طرف قاب عینک وصل می‌شوند.
این نوع عصا را به تمامی انواع عینک‌های موجود می‌توان نصب کرد. با این حال روی قاب‌های فلزی بهترین عملکرد را خواهند داشت.
آیا می‌توان از پتوز جلوگیری کرد؟
متأسفانه هیچ راهی برای جلوگیری از این عارضه وجود ندارد، تنها با آگاهی از علائم و معاینه منظم چشم است که می‌توان با این اختلال مبارزه کرد. در صورتی که احساس کردید پلک چشم‌تان افتاده است، فوراً به مراکز درمانی و پزشک متخصص چشم مراجعه کنید که تحت معالجه او قرار گیرید.
با توجه به اینکه پتوز بر بینایی تأثیر می‌گذارد، باید آن را جدی گرفت، چراکه عدم مراجعه به موقع نزد پزشک ممکن است موجب بروز عواقب بدتری شود.
چشم انداز بلند مدت افراد مبتلا به افتادگی چشم چگونه است؟
پتوز معمولاً برای سلامتی خطری ندارد. با این حال اگر پلک‌های افتاده موجب مسدود شدن بینایی شود، تا زمان درمان باید از رانندگی اجتناب کرد.
چشم انداز بلند مدت بیمار بستگی به‌علت بروز این عارضه دارد. در بیشتر مواقع این مسئله را تنها از جهت مسئله زیبایی بررسی می‌کنند. با این وجود چون افتادگی پلک‌ها می‌تواند نشانه‌ای از یک وضعیت خطرناک‌تر مثل بیماری سرطان باشد، در ابتدا لازم است که با پزشک متخصص مشورت شود.
کلام آخر
افتادگی پلک از جمله عارضه‌های شایعی است که با افزایش سن رخ می‌دهد. این اختلال بسیاری از مواقع تنها برای آن که روی چهره تأثیر منفی می‌گذارد درمان می‌شود. با این حال اگر پتوز در فواصل سنی دیگری رخ داد، مراجعه به پزشک و جویا شدن علت آن امری ضروری است. از این رو در متن بالا به علائم، دلایل بروز و روش‌های درمان آن پرداخته‌ایم.
بسیاری از بیماری‌ها و عواقب ناشی از آنها به‌دلیل نبود علم کافی نسبت به آن بیماری موجب می‌شود. از این رو در متن بالا سعی کردیم که هر آنچه که شما باید در خصوص این بیماری بدانید را مطرح سازیم. امید است که مطالب فوق مورد استفاده شما قرار گرفته باشد.
سؤالات متداول
1.دلایل بروز افتادگی پلک چیست؟
افتادگی پلک که با اصطلاح علمی پتوز نیز شناخته می‌شود به دلایل رخ می‌دهد. افزایش سن، ضربه یا اختلالات مختلف پزشکی از جمله دلایل بروز این اختلال هستند. ممکن است پتوز به‌صورت دائم یا موقت به وجود آید. حتی در مواردی دیده شده است که این عارضه در نوزادان تازه متولد شده نیز وجود دارد.
2.عوارض جراحی پتوز چیست؟
جراحی یکی از رایج‌ترین راه‌های درمان پتوز دائمی است. با این وجود در مواردی برای بیمار عوارضی را دارد که این عوارض شامل خشکی یا رطوبت بیش از حد چشم و پایین یا بالا کشیدن بیش از حد پلک می‌شود.
3.چه عواملی موجب افتادگی پلک می‌شوند؟
درصد احتمال بروز افتادگی پلک در بین خانم‌ها و آقایان یا در بین قوم‌های مختلف یکسان است و تفاوتی در آن دیده نمی‌شود. مهمترین عامل بروز این بیماری افزایش سن است. همچنین امکان آن که نوزادی به‌صورت مادرزادی پتوز داشته باشد وجود دارد. همچنین این امکان وجود دارد که پتوز علائم بروز بیماری خطرناک‌تر مانند سرطان باشد.
