اختلال مگس پران چشم چیست؟
اختلال مگس پران چشم (eye floaters) وجود سایه‌‌های مزاحم در میدان دید فرد است. در این اختلال لکه‌‌ها یا تارهای مشکی و خاکستری در میدان دید فرد وجود دارد. حتی زمانی که او پلک می‌زند باز هم این لکه‌‌ها وجود دارند و از بین نمی‌روند. وقتی که فرد سعی می‌کند به این لکه‌‌ها یا تارهای معلق نگاه کند، به‌نظر می‌رسد که آن‌ها از بین می‌روند.
1.به نظر شما چرا فرد شاهد این لکه‌‌ها در میدان دید خود است؟
2.عامل مگس‌پران چیست؟
3.آیا این اختلال قابل درمان است؟
4.آیا این اختلال خطرناک است؟
برای دانستن پاسخ این سوالات و آگاهی بیشتر در رابطه با این بیماری لطفا با ما در این مقاله همراه شوید. ما اطلاعات جامعی از این بیماری را در اختیار شما قرار خواهیم داد.
اختلال مگس پران چشم چه علائمی دارد؟
مگس پران چشم ممکن است همراه با علائم زیر باشد:
1.مشاهده اشکال کوچک به شکل لکه‌‌های تیره یا رشته‌ای شفاف شناور در میدان دید؛
2.نقاطی که با حرکت چشم بیمار حرکت می‌کنند و زمانی که فرد سعی می‌کند به آن‌ها نگاه کند، به‌سرعت از میدان دید او خارج می‌شوند؛
3.نقاطی که وقتی به یک زمینه ساده و روشن مانند آسمان آبی یا دیوار سفید توجه میکنید، بیشتر به چشم می‌آیند؛
4.اشکال یا رشتههای کوچکی که در نهایت ساکن شده یا از میدان دید بیرون می‌روند.
به‌طور کلی مگسکها به اشکال مختلفی از قبیل نقاط سیاه یا خاکستری، خطوط پیچیده، رشتههای نخ مانند، تارهای عنکبوت و حلقهها در میدان دید ظاهر می‌شوند.
چه عواملی باعث بروز اختلال مگس پران چشم می‌شوند؟
اختلال مگس پران چشم ممکن است مربوط به فرآیند پیری بوده یا در اثر بیماریها و عوارض دیگر رخ دهد. عوامل اصلی ایجاد این اختلال در ادامه مورد بررسی قرار می‌گیرند.
بیماری‌‌های چشمی مربوط به افزایش سن عامل بروز اختلال مگس پران چشم
زجاجیه ماده‌ای ژله مانند و بی‌رنگ است که کره چشم را پر کرده و سبب حفظ شکل کروی آن می‌شود. با افزایش سن این مایع تغییر کرده و به‌صورت مایع در می‌آید. به همین دلیل از پرده شبکیه چشم و اعصاب بینایی جدا می‌شود.
با فشرده و منقبض شدن زجاجیه، برخی قسمت‌‌ها به‌صورت رشته ای درآمده و از ورود برخی نورها به داخل چشم جلوگیری می‌کنند. به این ترتیب سایه‌‌های کوچک روی شبکیه ایجاد می‌شود. این سایه‌‌ها همان مگس‌پران یا مگسکها هستند.
در صورتی که فرد شاهد شروع ناگهانی مگسکها باشد یا مگسکها به‌طور چشمگیری تغییر کردند، لازم است که هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کند.
هرچند این تغییرات ممکن است در هر سنی، اتفاق بیفتند؛ اما معمولا بین سنین ۵۰ الی ۷۵ سالگی مشاهده می‌شود. در افراد مبتلا به نزدیک‌بینی یا افرادی که جراحی آب مروارید انجام داده‌اند، احتمال بروز بیماری بیشتر است.
التهاب در بخش خلفی چشم
یووئیت خلقی یا التهاب مشیمیه، التهاب لایه یووآ (uvea) در بخش پشتی چشم است. این بیماری سبب تجمع سلولهای التهابی در زجاجیه شده که به‌صورت لکه‌‌های شناور یا همان مگسکها در میدان دید مشاهده می‌شوند.
خونریزی داخلی چشم
خونریزی داخلی چشم از دیگر عوامل مشاهده مگسک در میدان دید یا همان مگس پران چشم است. دیابت، فشار خون بالا، انسداد رگ‌‌های خونی، جراحت و آسیب‌دیدگی باعث خونریزی داخلی زجاحیه می‌شوند. این سلولهای خونی به شکل مگسک در بینایی فرد ظاهر می‌شوند.
پارگی شبکیه
پارگی شبکیه زمانی رخ می‌دهد که زجاجیه حالت مایع پیدا کرده و از شبکیه جدا شود. در اثر جداشدگی زجاجیه از شبکیه، بخشی از شبکیه کشیده می‌شود. این کشیدگی در نهایت باعث پارگی یا ایجاد سوراخ در شبکیه خواهد شد.
در صورتی که پارگی شبکیه درمان نشود، ممکن است، منجر به تجمع مایعات پشت شبکیه و در نهایت از دست رفتن بینایی فرد شود.
جراحی‌‌های چشم و داروها
برخی داروها‌ی خاص پس از تزریق به درون زجاجیه، موجب ایجاد حباب‌‌های هوا می‌شوند. تا زمانی که این حباب‌‌ها جذب چشم نشده باشند، به شکل سایه دیده می‌شوند. در برخی از جراحی‌‌های چشم از قبیل ویترکتو‌می روغن‌‌های سیلیکون یا حباب‌‌های گاز به داخل چشم تزریق می‌شود، در چنین شرایطی ممکن است بیمار شاهد مگسکها در میدان دید خود باشد.
افزایش سن عامل اختلال مگس پران چشم
در سنین پایین رشتههای موجود در زجاجیه به‌صورت باریک هستند، با افزایش سن این رشته‌‌ها ضخیم‌تر شده و به هم می‌چسبند. چسبیدن این رشته‌‌ها به هم باعث ایجاد کدورت می‌شوند. سایه این کدورت روی شبکیه به‌صورت مگس‌پران مشاهده خواهد شد.
شرایطی که خطر ابتلا به اختلال مگس پران چشم را افزایش می‌دهد
برخی عوامل خطر بروز مگس پران چشم را افزایش می‌دهند. این عوامل عبارتند از:
1.سن بالای ۵۰ سال؛
2.نزدیک بینی؛
3.ضربه یا جراحت چشم؛
4.جراحی آب مروارید؛
5.رتینوپاتی دیابتی (Diabetic Retinopathy)؛
6.التهاب چشم.
چه زمانی برای درمان اختلال مگس پران چشمبه پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که افراد شاهد یک یا چند مورد از علائم زیر بودند، لازم است که برای درمان به پزشک مراجعه کنند:
1.در شرایطی که مگسکهای مقابل چشم بیشتر از حد معمول باشد؛
2.شروع ناگهانی مگسکهای جدید؛
3.تاری در یک یا هر دو چشم؛
4.مشاهده جرقهها در همان چشمی‌که مگسک دیده می‌شود؛
5.مگسکها بعد از جراحی‌‌های چشم یا ضربه دیدن چشم؛
6.چشم درد.
در صورتی که افراد شاهد افزایش ناگهانی مگس‌پران بودند، به ویژه اینکه مگسکها همراه با جرقه و تاری دید باشد، لازم است به پزشک مراجعه کنند.
درمان اختلال مگس پران چشم
درمان مگس‌پران بستگی به علت آن دارد. مگس پران‌‌های ناشی از افزایش سن، احتمالا نیازی به درمان نخواهند داشت. به‌طور کلی اغلب مگس پران‌‌ها نیاز به درمان خاصی ندارند.
در صورتی که علت مگس‌پران مربوط به وجود یک بیماری چشمی دیگر باشد، درمان بیماری می‌تواند باعث رفع اختلال مگس‌پران نیز شود. مگس‌پران ناشی از خونریزی دیابت یا التهاب قابل درمان است. در صورتی‌که مگس‌پران باعث ایجاد اختلال در بینایی و زندگی فرد باشد، نیاز به درمان دارد. برخی از معمول‌ترین روش‌‌های درمانی برای درمان مگس‌پران به شرح زیر است:
1.زجاجیه برداری یا تخلیه زجاجیه چشم: در این نوع جراحی، چشم پزشک با ایجاد برش کوچک در سطح چشم، زجاجیه را خارج کرده و جای آن را با سرم نمکی استریل پر می‌کند. به این ترتیب ساختار کروی چشم حفظ شده و اختلال مگس پران چشم نیز تا حد زیادی درمان می‌شود. مگس‌پران ممکن است با این جراحی به‌طور کامل درمان نشود. این جراحی توام با خطراتی از قبیل خونریزی و پارگی شبکیه است؛
2.عمل جراحی با لیزر: چشم پزشک با استفاده از لیزر، لکه‌‌های شناور زجاجیه را به تکه‌‌های ریزتر تبدیل می‌کند. بر اساس آمار و تحقیقات صورت گرفته درمان با لیزر در برخی بیماران در بهبود بینایی تاثیر داشته است؛ اما در برخی موارد تاثیر آن کم بوده و در برخی نیز تاثیری نداشته است. انجام لیزر درمانی به منظور رفع مگس‌پران نیاز به تبحر و تخصص پزشک دارد. در صورتی که پزشک در این زمینه تخصص کافی نداشته باشد و لیزر به‌درستی برای درمان استفاده نشود، ممکن است باعث پارگی شبکیه شود. به‌همین دلیل از لیزر درمانی برای درمان مگس‌پران کمتر استفاده می‌شود.
آیا اختلال مگس پران چشم خطرناک است؟
معمولا مگس‌پران بخشی از فرآیند افزایش سن هستند و جای نگرانی ندارند. با افزایش سن زجاجیه داخل چشم منقبض می‌شود. این اتفاق طبیعی است و به این معنی نیست که چشم فرد دیگر سالم نیست؛ اما همواره به افراد توصیه می‌شود که در صورت مشاهده مگس‌پران به پزشک مراجعه کنند. در این صورت چشم‌‌ها معاینه شده و از عدم وجود مشکل جدی در فرد اطمینان حاصل می‌شود.
بر اساس تحقیقی که در گروه چشم پزشکی دانشگاه کلمبیا انجام شده، بعد از حدود ۳ ماه از اولین مشاهده مگس پران در فرد، آن‌ها به‌طور کامل ناپدید می‌شوند یا به عبارت دیگر ساکن شده و فرد دیگر شاهد آن‌ها نخواهد بود.
آیا امکان پیشگیری از اختلال مگس پران چشم وجود دارد؟
همان‌طور که بیان شد، مگس پران چشم بخشی از روند پیری بوده و قابل پیشگیری نیست؛ اما رعایت برخی نکات به حفظ سلامت چشم‌‌ها کمک بسیار زیادی می‌کند. برخی از اقدامات مراقبتی برای حفظ سلامتی چشم‌‌ها عبارتند از:
1.حفظ تعادل وزنی؛
2.برخورداری از رژیم غذایی سالم؛
3.ترک سیگار و دخانیات؛
4.استفاده از عینکهای آفتابی؛
5.در صورت لزوم استفاده از عینکهای محافظ چشم؛
6.توجه به استراحت چشم‌‌ها.
جرقه چیست؟
شاید علاوه بر اختلال مگس پران چشم نام جرقه را شنیده یا آن را تجربه کرده باشید. جرقه به معنای وجود نور در بینایی فرد است، در شرایطی که محرک نوری وجود ندارد. جرقه ممکن است به صورت خطوط درخشان یا جسم زیر درخشنده ظاهر شود. گاهی این جرقههای نورانی فقط در یک نقطه از میدان دید متمرکز می‌شوند و گاهی بخشی از میدان دید فرد مملو از این نقاط نورانی می‌شود. معمولا جرقههای نورانی فقط چند ثانیه دیده می‌شوند؛ اما مشاهده آن‌ها تکرار می‌شود. در محیط‌‌های تاریک جرقهها بیشتر دیده می‌شوند. گاهی حرکت ناگهانی سر یا چشم باعث مشاهده این جرقهها خواهد شد.
علت جرقه‌زدن چشم
همان‌طور که بیان شد با افزایش سن رشتههای زجاجیه ضخیم‌تر شده و به هم می‌چسبند. چسبندگی این رشته‌‌ها باعث کشیدگی شبکیه می‌شود.
به‌طور کلی پاسخ سلولهای شبکیه به محرک‌ها به‌صورت درک نور است. هر عاملی که سلولهای شبکیه را تحریک کند، در مغز به‌عنوان نور تفسیر می‌شود. به همین دلیل وقتی شبکیه تحت کشش قرار گیرد، جرقههای نوری ظاهر می‌شوند.
دلایل غیرچشمی جرقه
گاهی برخی از بیماریها و اختلالات غیرچشمی باعث بروز جرقه می‌شوند. افرادی که به بیماری میگرن مبتلا هستند نیز ممکن است جرقهها را در میدان دید خود تجربه کنند. معمولا این جرقهها به‌صورت خطوط زیگراگی لرزان یا نقاط بزرگ شونده، دیده می‌شوتد.
علاوه بر این جرقهها در این حالت ابتدا روبه روی دید فرد یا در وسط میدان دید قرار دارند. پس از ۱۵ الی ۲۰ دقیقه به کناره‌های میدان دید منتقل شده و در نهایت ناپدید می‌شوند. سپس سردرد فرد شروع می‌شود. در برخی بیماران تنها جرقه ظاهر می‌شو و سردرد اتفاق نمی افتد. به این حالت میگرن چشمی گفته می‌شود.
قابل ذکر است که جرقه ناشی از میگرن معمولا در هر دو چشم مشاهده می‌شود، در حالی‌که جرقههای چشمی تنها در چشم مبتلا قابل مشاهده هستند
برخورد ضربه ناگهانی به سر نیز ممکن است، باعث ایجاد جرقه شود. در این حالت فرد برای چند ثانیه شاهد جرقه خواهد بود.
آیا اختلال مگس پران چشم و جرقه خطرناک است؟
معمولا جرقههای چشمی مشکل جدی به‌شمار نمی‌روند، اما استثنائاتی نیز وجود دارد. زیرا حین یا بعد از جداشدگی زجاجیه خلفی، ممکن است شبکیه پاره شده و باعث خونریزی در چشم شود. در چنین حالتی جرقهها به تعداد زیاد ظاهر می‌شوند. پارگی شبکیه مسئله بسیار مهمی است؛ زیرا باعث جداشدگی شبکیه و از دست دادن بینایی در فرد می‌شود. به‌منظور پیشگیری از جداشدگی شبکیه، پارگی آن باید درمان شود.
با توجه به این توضیحات تشخیص خطرناک بودن یا نبودن جرقه بستگی به نظر پزشک دارد. به همین دلیل لازم است که افراد پس از مشاهده جرقههای زیاد و ناگهانی به پزشک مراجعه کنند. در صورت مشاهده کشیدگی یا پارگی شبکیه، اقدامات درمانی لازم انجام می‌شود. معمولا آسیب‌دیدگی‌‌های شبکیه با عمل‌‌های جراحی یا لیزر شبکیه برطرف می‌شود.
باز هم تاکید می‌کنیم که مگس‌پران و جرقه به‌صورت خود به خودی درمان می‌شوند؛ اما برای اطمینان و شناسایی علت اصلی باید به پزشک مراجعه کرد.
پیشنهاد برای رفع اختلال مگس پران چشم
گاهی مگس‌پران‌‌ها باعث ایجاد اختلال در وضوح دید می‌شوند. اغلب هنگام مطالعه این موضوع آزار‌دهنده است. در چنین شرایطی به افراد توصیه می‌شود که چشم خود را به اطراف بچرخانند. این حرکت باعث چرخش مایع داخل چشم شده و مگس‌پران‌‌ها از دید خارج می‌شوند.
ما معمولا عادت داریم که چشمان خود را به عقب و جلو حرکت دهیم. در صورتی که بالا و پایین نگاه کردن باعث ایجاد جریانات مختلف در داخل چشم و رفع مگس پران‌‌ها می‌شوند.
کلام آخر
در اختلال مگس پران چشم اشکال مختلف از قبیل نقاط سیاه و خاکستری، خطوط پیچیده، رشتههای نخ مانند، تارهای عنکبوت و حلقهها در میدان دید فرد ظاهر می‌شوند. احتمال مشاهده مگس‌پران در افراد بالای ۵۰ سال بیشتر است. در واقع مگس‌پران بخشی از فرآیند پیری به‌شمار می‌رود و معمولا به‌صورت خود به خودی برطرف شده و نیاز به اقدام درمانی خاصی ندارد.
احتمال بروز مگس‌پران در افراد نزدیک‌بین و افرادی که جراحی آب مروارید انجام داده‌اند افزایش می‌یابد. گاهی التهاب چشم، رتینوپاتی دیابتی و ضربه یا جراحت نیز ممکن است، احتمال بروز مگس‌پران را افزایش داده و باعث این اختلال در بینایی شود. از آنجایی که پیری و افزایش سن تنها عامل مگس پران نیست، به همین دلیل به افراد توصیه می‌شود که در صورت مشاهده مگس‌پران و جرقه به پزشک مراجعه کنند. در این صورت علت اصلی بیماری شناسایی شده و درمان‌های لازم صورت می‌گیرد.
سوالات متداول
1.آیا ممکن است مگس‌پران فقط در یک چشم مشاهده شود؟
ممکن است مایع زجاجیه در یک چشم سریع‌تر از چشم دیگر منقبض شود. معمولا مگس پران‌‌ها اول در یک چشم مشاهده می‌شوند؛ البته در برخی مواقع مگس‌پران در هر دو چشم اتفاق می‌افتد، اما معمولا به‌طور همزمان در هر دو چشم دیده نمی‌شوند.
2.آیا استفاده از عینک در کاهش مگس پران چشم موثر است؟
معمولا مگسکها در روشنایی بیشتر دیده می‌شوند. به همین دلیل استفاده از عینکهای آفتابی تیره در کاهش مگس پران‌‌ها و بهبود دید موثر است.
3.آیا کم خوابی با مشاهده مگس پران ارتباط مستقیم دارد؟
خستگی چشم برکارکرد آن تاثیر مستقیم دارد و زمینه را برای ابتلا به اختلالات چشمی فراهم می‌کند. به همین دلیل به افراد توصیه می‌شود که در صورتی که دچار اختلال مگس‌پران هستند، زمان بیشتری برای استراحت چشم خود در نظر بگیرند.
4.مگسکها از چه جنسی هستند؟
بیشتر مگسکها تکه‌‌های کوچک از پروتئینی به نام کلاژن بوده که بخشی از زجاجیه درون چشم هستند.
