آشنایی با لیزر شبکیه یا رتین
از تکنولوژی لیزر شبکیه یا رتین ، در مطب پزشکان متخصص بسیار بیشتر از جراحی‌های لیزیک و PRK برای بهبود بینایی چشم، مورد استفاده قرار گرفته است.
در علم امروز، انواع ابزارهای لیزر برای رفع نقایص و مشکلات شبکیه چشم، وجود دارند.
شبکیه غشای پشتی چشم است که دارای سلول‌هایی است که به نور حساس هستند، این سلول‌ها وظیفه ارسال پیام به مغز را دارند و باعث می‌شوند شما بتوانید اجسام و رنگ‌ها را تشخیص دهید.
درمان‌های لیزری معمولا در مطب پزشک و طی چند دقیقه بدون هیچ آزار و ناراحتی برای بیمار انجام می‌شود.
از لیزر برای درمان انواع مختلف بیماری‌ها و مشکلات شبکیه استفاده می‌شود. بسته به نوع بیماری و شدت آن، پزشک ممکن است لیزر را برای جلوگیری از خطرات بعدی، درمان و جلوگیری از کاهش بینایی تجویز کند.
در ادامه به بررسی بیشتر این موضوع مهم برای افراد دارای مشکلات چشمی، پرداخته می‌شود.
لیزر شبکیه یا رتین چیست؟
پرتو لیزر از نوری با همان طول موج ساخته می‌شود و با نور کاملا منطبق خواهد شد، بنابراین پرتو متمرکز به وجود خواهد آمد. لیزر شبکیه یا رتین، برای درمان بیماری‌های شبکیه کاربرد دارد. در واقع هر مشکلی در شبکیه وجود داشته باشد، ممکن است با لیزر برطرف شود.
به همین دلیل از اولین نوع از انواع لیزر، برای درمان‌های چشم پزشکی استفاده شده است.
درمان با لیزر به سه دسته تقسیم بندی می‌شود:
1.لیزر برای بستن عروق دارای نشتی، مثل لیزر ادم‌ماکولا نوع دیابتی، لیزر برای بیماری ماکروآنوریسم و دژنراسیون ماکولا که البته کمتر کاربرد دارد؛
2.لیزر جهت از بین بردن شبکیه آسیب دیده برای حفظ شبکیه سالم، مانند رتینوپاتی تکثیر‌کننده دیابتی؛
3.لیزر برای اتصال شبکیه جدا‌شده و پاره شده.
دسته‌بندی نوع لیزر شبکیه یا رتین
بسته به نوع بیماری، ممکن است از روش‌های مختلف لیزر استفاده شود که در اینجا مهم‌ترین این روش ها آورده شده است.
قبل از شروع درمان، نیاز است که چشم‌ها منبسط شوند. لیزر شبکیه یا رتین را می‌توان با افتالموسکوپ غیرمستقیم یا لامپ شکاف انجام داد. در صورتی که ناحیه تحت درمان دورتر باشد یا محیط به دلایلی مثل آب مروارید و خونریزی زجاجیه با مشکل روبه‌رو باشد، استفاده از افتالموسکوپ ترجیح داده می‌شود.
برای نوع لامپ شکاف، قبل از اقدام به عمل، باید لنز‌های تماسی درون چشم قرار داده شوند. به همین منظور از قطره‌های بی‌حسی قبل از عمل استفاده می‌شود. این روش حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول می‌کشد.
لیزر قرمز یا ۸۱۰ نانو‌متر
به دلیل طول موج بیشتر این لیزر، لیزر به بافت‌ها و قسمت‌های دورتر و عمیق‌تر نفوذ خواهد کرد. در شبکیه‌های دچار خونریزی هم بهتر و بیشتر نفوذ می‌کند. از این روش معمولا برای درمان شبکیه نوزادان مبتلا به رتینوپاتی چشم نارس، استفاده می‌شود.
لیزر سبز یا ۵۳۲ نانو‌متر
این نوع رایج و معمولی لیزر شبکیه یا رتین است. این لیزر با هر دو نوع افتالموسکوپ و لامپ شکاف، قابل استفاده است.
لیزر زرد یا ۵۷۷ نانو‌متر
این نوع جدید و نوین لیزر به حساب می‌آید که معمولا نتیجه‌بخشی بسیار خوبی هم دارد، اما همه مراکز و مطب‌ها به این امکانات دسترسی ندارند.
این لیزر قابلیت نفوذ به مناطق درگیر با آب مروارید یا خونریزی زجاجیه را دارد، زیرا پراکندگی کمتری از خود نشان می‌دهد. برای درمان انواع مشکلات شبکیه چشم، این نوع از لیزر کاربرد مناسبی دارد.
دسته‌بندی بیماری‌های چشم که با لیزر شبکیه یا رتین درمان می‌شوند
انواع لیزر‌های مهم موجود را بررسی کردیم. حال می‌خواهیم دسته‌بندی دیگری را ارائه دهیم.
با توجه به نوع بیماری و اختلال شبکیه چشم، نوع درمان آن با لیزر هم متفاوت خواهد بود که در ادامه به بررسی جامع این موضوع خواهیم پرداخت.
رتینوپاتی دیابتی تکثیر‌کننده
به دلیل طولانی شدن دوره بیماری دیابت و کنترل نشدن سطح قند‌خون، عروق خونی شبکیه، دچار مشکل می‌شوند که در نهایت به این بیماری منجر خواهد شد. این بیماری، برای بینایی فرد مضر است و ممکن است در مراحل پیشرفته باعث از دست رفتن بینایی هم شود. اگر به‌موقع درمان نشود، عوارض جبران‌نشدنی برای بینایی فرد به همراه دارد.
لیزر شبکیه یا رتین در این بیماری بسیار مفید و نتیجه‌بخش است. زیرا از عوارض آن جلوگیری کرده و علائم را کاهش می‌دهد.
شبکیه ساختاری با زاویه ۳۶۰ درجه است که وظیفه بینایی را بر عهده دارد. قسمت مرکزی آن ماکولا نام دارد. در درمان رتینوپاتی دیابتی، پزشک درمان را از مناطق ضعیف عروق شبکیه شروع می کند. معمولا درمان، ۳ تا ۴ جلسه به طول می‌انجامد.
با استفاده از این روش، از تشکیل عروق خونی غیر‌طبیعی و عوارض بعدی آن، جلوگیری می‌شود.
ادم‌ماکولا دیابتی
این بیماری شامل جمع شدن مایع غیر‌طبیعی است که منجر به تورم در سطح ماکولا و از دست رفتن بینایی فرد می‌شود. فتوکواگولاسیون لیزری شبکیه چشم در برخی موارد از این نوع بیماری مفید و نتیجه‌بخش است. در اینجا پرتو‌های لیزری برای کاهش تورم استفاده خواهند شد.
انسداد ورید شبکیه چشم
در این بیماری بخشی یا تمام قسمت شبکیه دچار مسدود شدن عروق می‌شوند. این امر باعث جریان غیر‌طبیعی خون در شبکیه خواهد شد. لیزر درمانی مانند بیماری‌های قبل، برای جلوگیری از عوارض و علائم بیماری، نتیجه‌بخش است.
اشک، حفره و انحطاط شبکیه
پاره شدن شبکیه، حفره و انحطاط آن، تقریباً در ۱۰٪ از افراد عادی رخ می‌دهد و بیشتر در بین افراد نزدیک‌بین دیده می‌شود. در صورت عدم درمان همیشه خطر جداشدگی شبکیه از طریق این نقص وجود دارد. در چنین مواردی پزشک می‌تواند جداشدگی و پارگی‌های شبکیه را با دو تا سه ردیف لکه لیزری در اطراف این نواحی محدود کند.
بنابراین باعث به هم چسبیدن شبکیه و جلوگیری از جدا‌شدن کامل آن می‌شود. لیزر شبکیه یا رتین برای چنین مشکلاتی قبل از جراحی لیزیک و آب مروارید الزامی است.
کوریورتینوپاتی سروز مرکزی و نیوواسکولاریزاسیون کوروئیدی
هر دو بیماری سبب نشتی در قسمت ماکولا می‌شوند که باعث تجمع مایعات و از دست رفتن بینایی خواهد شد.
بر اساس تصمیم متخصص چشم، در برخی موارد لیزر شبکیه یا رتین که نقاط نشتی را هدف قرار می‌دهد، نتیجه‌بخش است.
آماده‌سازی بیمار قبل از عمل لیزر شبکیه یا رتین
برای انجام این عمل، بی‌حسی موضعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین از قطره‌های مخصوص برای کاهش درد بیمار استفاده می‌شود. لیزر شبکیه یا رتین معمولا بدون درد است و احساس ناخوشایندی به بیمار منتقل نمی‌کند. البته امکان احساس سوزش خفیف طی عمل وجود دارد.
زمان عمل لیزر بسته به نوع آن، معمولا ۱۰ تا ۲۰ دقیقه است. همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، این عمل معمولا در مطب پزشک انجام می‌گیرد و نیازی هم به بستری بیمار نیست.
طی درمان به روش لیزر شبکیه یا رتین، چه چیزی انتظار می‌رود؟
بسته به نوع عمل و بیماری روش لیزر شبکیه یا رتین متفاوت خواهد بود. اما در حالت کلی شامل مراحل زیر است.
ابتدا پزشک متخصص چشم، قطره‌های گشاد‌کننده و بی‌حس کننده را درون چشم بیمار می‌ریزد. سپس لیزر در ناحیه آسیب دیده متمرکز می‌شود. شما نور‌های بسیار درخشانی را خواهید دید. ممکن است پزشک، بسته به نوع عمل، از لنز‌های تماسی مخصوصی روی چشم شما استفاده کند.
لیزر پرتویی از نور را منتشر می‌کند که از طریق فرکانس‌های لیزر به داخل چشم شما نفوذ می‌کند و از مردمک چشم وارد شده و سوختگی‌های کوچکی را در محل مورد نظر ایجاد می‌کند.
این امر باعث ایجاد سطحی می‌شود که می‌تواند پارگی‌ها را ترمیم کرده و عروق دچار نشتی را مسدود کند.
مدت زمان هر پالس لیزر بسیار کم است و کل عمل در زمان کمتر از ۲۰ دقیقه به پایان می‌رسد. بعد از پایان عمل، پزشک ممکن است محافظی را روی چشم شما قرار دهد. توصیه می‌شود حتما همراهی با خود به مطب ببرید که بعد از عمل به شما در بازگشت به خانه کمک کند.
بعد از لیزر شبکیه یا رتین چه اتفاقی می‌افتد؟
بعد از عمل لیزر شبکیه یا رتین، پزشک قطره‌های استروئیدی را تجویز خواهد کرد که جلوی التهاب در ناحیه لیزر شده را بگیرد. ممکن است پزشک بگوید این قطره‌ها را چند روز مرتب استفاده کنید و همچنین از فعالیت‌های سنگین هم پرهیز کنید.
اکثر بیماران، روز بعد از لیزر بدون مشکل به کار‌های عادی خود باز‌می‌گردند. در حالی که اکثر بیماران بعد از انجام لیزر شبکیه یا رتین هیچ گونه تغییری در بینایی خود مشاهده نمی‌کنند، ممکن است برخی از بیماران بسته به شدت بیماری خود، بعد از عمل لیزر، دچار تاری دید، مشاهده نقطه کور دائمی یا کاهش دید محیطی شوند.
پزشک از شما می‌خواهد به طور مرتب طی چند روز به مطب او بروید که او بتواند روند درمان را به دقت بررسی کند. همواره این جلسات بعد از عمل را جدی بگیرید و در تمام آن‌ها شرکت کنید.
نتیجه‌گیری
عمل لیزر شبکیه یا رتین، تکنیکی مناسب و تایید شده برای درمان بسیاری از مشکلات چشم و شبکیه چشم است.
ممکن است مشکل بیمار بدون این عمل هم حل بشود، اما اگر پزشک تشخیص دهد راه مناسب عمل لیزر است، حتما با رعایت نکات مراقبتی قبل و بعد از عمل، این عمل را پشت سر بگذارید.
در صورت عدم درمان بیماری‌های چشمی در زمان مناسب و به موقع، احتمال بروز عوارض جبران‌نشدنی و حتی کوری وجود دارد.
معمولا تکنیک لیزر روی اکثر بیمارانی که تحت این عمل قرار می‌گیرند، جواب می دهد و بیمار می‌تواند به زندگی عادی و بدون مشکل خود بر‌گردد. گرچه رعایت نکات مراقبتی بعد از عمل بسیار مهم است که باید کاملا مطابق گفته پزشک خود، به آن‌ها عمل کنید.
سوالات متداول
1.آیا عمل لیزر شبکیه یا رتین دردناک است؟
معمولا خیر، این عمل دردی را برای بیمار به همراه ندارد. اگر بعد از ۱ تا ۲ روز بعد از عمل، دردی در ناحیه چشم احساس کردید، به طور فوری با پزشک خود مشورت کنید.
2.چه کارهایی را بعد از عمل لیزر شبکیه انجام ندهیم؟
این بستگی به نوع عمل شما دارد، ممکن است در نوعی از فردای روز عمل به کار‌های عادی و روزمره برگردید و ممکن است در نوعی از آن مثل پارگی شبکیه، تا چندین روز در منزل استراحت کنید. پزشک شما را در این مورد راهنمایی خواهد کرد.
3.بعد از لیزر شبکیه می‌توانم رانندگی کنم؟
بعد از عمل، بهتر است از یک همراه کمک بگیرید تا شما را یاری کند. با توجه به احتمال تاری دید تا چند روز بعد از عمل، بهتر است از رانندگی کردن تا بعد از برطرف شدن کامل عوارض اجتناب کنید.
