هایفمای چشم چیست و چه علائمی دارد؟
به طور کلی، هایفمای چشم به صورت تجمع خون در داخل محفظه قدامی چشم، جایی که فضای بین عنبیه و قرنیه وجود دارد، تعریف می‌شود.
این تجمع خون می‌تواند جزئی باشد یا بخش بیشتر یا تمام قسمت‌های عنبیه و مردمک چشم را بپوشاند و باعث مشکلاتی در بینایی فرد شود. گاهی حتی بینایی بیمار در اثر این عارضه به طور کلی از بین می‌رود.
این مشکل اغلب دردناک است و اگر به سرعت درمان نشود، خطرات زیادی را برای سلامتی انسان به دنبال دارد.
هایفما در اکثر مواقع بر اثر ضربات به چشم پدید می‌آید و افزایش فشار داخلی چشم را به دنبال دارد، اما ممکن است دلایل دیگری هم برای این بیماری وجود داشته باشد که در ادامه به آن‌ها پرداخته خواهد شد.
اولین قدم برای درمان این عارضه، مراجعه فوری نزد پزشک است. در صورت بروز هایفا بدون دست زدن به چشم، فورا نزد متخصص چشم مراجعه کنید.
در ادامه شما را بیشتر با این بیماری چشمی، علائم آن و روش‌های درمان موجود آشنا خواهیم کرد. همراه ما باشید.
آشنایی با هایفمای چشم
همان‌طور که خواندید، جمع شدن خون در قسمت جلویی چشم که قابل دیدن هم است، هایفمای چشم نامیده می‌شود.
در بعضی موارد، هایفما با پارگی رگ‌های خونی در جلوی چشم (قسمت سفید رنگ) اشتباه گرفته می‌شود. پارگی رگ‌های چشم در قسمت سفید رنگ، امری شایع در بین تمام مردم است و ضرر خاصی برای فرد ندارد. هر‌چند ممکن است گاهی دردناک باشد، اما به طور کلی خطری فرد را تهدید نخواهد کرد.
با این حال هایفما متفاوت است و باید به شکل فوری و اورژانسی درمان شود. در صورت درمان به موقع می‌توان از مشکلات بعدی جلو‌گیری کرد.
در ادامه، تقسیم‌بندی این عارضه را برای شما شرح خواهیم داد.
تقسیم‌بندی بیماری هایفمای چشم
معمولا تقسیم‌بندی این عارضه، بر حسب میزان آسیب و میزان جمع‌شدگی خون در جلوی چشم انجام می‌شود.
تقسیم‌بندی هایفمای چشم به قرار زیر است:
1.درجه ۰ یا میکرو هایفما، در این نوع، تجمع خون در چشم قابل مشاهده و دیدن نیست، اما گلبول‌های قرمز خون با ابزار مخصوص بررسی چشم، مثل اسلیت لمپ، قابل رویت خواهند بود؛
2.درجه ۱، تجمع خون تقریبا در یک سوم قسمت پایینی جلوی چشم اتفاق می‌افتد؛
3.درجه ۲، خون تقریبا نصف محفظه قدامی را پر می‌کند؛
4.درجه ۳، معمولا در این حالت بیش از نیم تا تمام قسمت جلویی چشم، مملو از خون می‌شود؛
5.درجه ۴، پر شدن کامل قسمت جلویی چشم از خون. اگر رنگ خون در این حالت قرمز کم‌رنگ باشد، به آن هایفمای کلی گفته می‌شود و اگر رنگ آن قرمز پر‌رنگ و تیره باشد، هایفمای توپ ۸ نامیده می‌شود.
بسته به شدت بیماری، درمان آن هم متفاوت خواهد بود. به طور کلی هرچه درجه بالا‌تر رود، امکان از دست رفتن بینایی هم بیشتر می‌شود. درجه ۴ این عارضه، با کاهش شدید گردش خون و اکسیژن در چشم همراه است.
علائم این بیماری چشمی چیست؟
به ندرت اتفاق می‌افتد که هایفمای چشم، علامتی را نشان ندهد و در مراحل مختلف ۱ تا ۴ به راحتی قابل مشاهده است.
به طور کلی علائم این بیماری شامل موارد زیر است:
1.مشاهده خون در قسمت جلوی چشم؛ ممکن است به نظر برسد که چشم فرد پر از خون است. این امر به دلیل آن است که زلالیه(مایع بین عدسی وقرنیه) با خون، تغییر رنگ یافته است. همان‌طور که گفته شد، فقط نوع خفیف آن با چشم قابل مشاهده نیست؛
2.کاهش قدرت بینایی؛ بسته به مقدار خون موجود در چشم، قدرت بینایی می‌تواند کاهش پیدا کند. این موضوع می‌تواند تا حدی پیش برود که فرد فقط نور را تشخیص دهد؛
3.افزایش فشار داخلی چشم؛ حجم خون داخل چشم می‌تواند فشار داخلی چشم را افزایش دهد؛
4.حساسیت به نور شدید؛ چشم دچار هایفما، معمولا به نور حساسیت شدیدی نشان می‌دهد؛
5.درد چشم؛ هایفما می‌تواند باعث درد خفیف تا شدیدی در چشم شود.
دیگر علائم هایفمای چشم شامل سر‌درد، تار بینی، سر‌گیجه و… است.
نحوه تشخیص هایفمای چشم
با مشاهده علائم، باید نزد پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک ممکن است در ابتدا، از شما سوابق پزشکی‌تان را بخواهد که روند درمان شما بهتر صورت گیرد. سوابق پزشکی شما به این دلیل بررسی می‌شود که پزشک بداند آیا بیماری‌های سابق شما نقشی در این عارضه داشته است یا خیر.
همچنین پزشک از شما خواهد پرسید که آیا اخیرا ضربه‌ای به چشم شما و نواحی اطراف آن وارد شده است یا خیر.
سپس با معاینات کامل بینایی، بررسی فشار داخلی چشم و تمامی قسمت‌های داخلی چشم، روند تشخیص را ادامه می‌دهد.
در برخی موارد خاص، اسکن توموگرافی کامپیوتری(CT)، برای بررسی بیشتر ساختار داخلی چشم، تجویز می‌شود.
آزمایش‌های کم‌خونی داسی شکل هم ممکن است برای برخی افراد تجویز شود. بعد از تشخیص کامل، پزشک به سراغ درمان بیماری خواهد رفت، اما قبل از بررسی روش‌های درمان، شما را با دلایل بروز هایفمای چشم آشنا می‌کنیم.
دلایل ایجاد هایفمای چشم
می‌توان گفت، اصلی‌ترین و عمده‌ترین دلیل بروز هایفما، ضربه شدید وارد شده به چشم و نواحی اطراف آن است. به همین دلیل اگر بعد از ضربه به چشم خود، تجمع خون را در چشم مشاهده کردید، بلافاصله به چشم پزشک مراجعه کنید.
همچنین در مواردی نادر، این عارضه پس از جراحی‌های چشمی مثل آب مروارید و آب سیاه، در چشم ایجاد می‌شود.
امکان ایجاد خود‌به‌خودی این عارضه نیز وجود دارد. هایفمای چشم در افرادی که از دارو‌های رقیق کننده خون مثل آسپرین استفاده می‌کنند یا دچار هموفیلی و لخته‌شدن خون هستند نیز احتمال وقوع دارد.
از دلایل کمیاب دیگر آن، می‌توان به دیابت یا غدد و تومور‌های چشمی، یووئیت، تالاسمی، سرطان‌خون، عفونت‌های چشمی، سابقه جراحی چشم و رشد عروق خونی جدید اشاره کرد.
حدود ۷۰ درصد هایفما در کودکان، به دلیل اتفاقات و ضربات وارده در حین ورزش یا فعالیت‌های تفریحی رخ می‌دهد.
چه درمان‌هایی برای هایفمای چشم وجود دارد؟
هایفمای چشم بیماری اورژانسی محسوب می‌شود و بلافاصله بعد از دیدن هر‌گونه علائمی، باید به پزشک چشم مراجعه کرد.
بسته به شدت آسیب وارده به چشم فرد، درمان هم متفاوت است. در ادامه درمانهای موجود برای عارضه هایفما را شرح خواهیم داد.
درمان در خانه
در موارد خفیف هایفما، چشم بعد از چند روز مراقبت به حالت عادی بر‌می‌گردد. این مراقبت‌ها شامل استراحت و خوابیدن در رخت‌خواب در حالی که سر بیمار ۳۰ تا ۴۵ درجه بالا آورده شود، است. همچنین می‌توان از چشم‌بند‌های مخصوص هم استفاده کرد.
در این حالت باید فشار داخلی چشم خود را روزانه بررسی کنید.
استفاده از دارو‌های تجویز‌شده توسط پزشک
معمولا دارو‌های موضعی برای چشم مثل سایکلوپلژی که از حرکت کردن چشم جلو‌گیری کرده و استروئید‌هایی که برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌شوند، توسط پزشک تجویز خواهند شد.
همچنین ممکن است بر حسب آسیب، پزشک دارو‌های آرام‌بخش را برای به حداقل رساندن فعالیت و کاهش‌خونریزی تجویز کند. دارو‌های مسکن هم برای کاهش درد ناشی از هایفمای چشم توصیه می‌شود.
لازم به ذکر است، در صورت دچار شدن به هایفما، از مصرف دارو‌های رقیق کننده خون مثل آسپرین، اجتناب کنید. اگر قبل از به وجود آمدن این عارضه، این گونه دارو‌ها را مصرف می‌کردید، حتما با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است پزشک برای این دارو‌ها جایگزینی پیشنهاد دهد یا مصرف آن‌ها را برای چند روز قطع کند.
راه آخر، جراحی
پزشک بعد از تجویز درمانهای مختلف، به طور منظم و پیوسته روند درمان شما را بررسی خواهد کرد.
در صورتی که روند درمان شما مثبت نباشد و تغییری در وضعیت چشم شما به وجود نیاید، ممکن است پزشک تصمیم بگیرد که خون تجمع یافته را به روش جراحی از داخل چشم، بیرون بیاورد.
در این روش بیمار باید در بیمارستان بستری شود. روش‌های جراحی که می‌تواند رویِ چشمِ بیمارِ دچار هایفمای چشم صورت گیرد، از قرار زیر است:
1.شستشوی قسمت قدامی چشم: دو برش کوچک در قرنیه ایجاد می‌شود و محلول نمک از طریق درگاهی، آب‌ریزی می‌شود. در حالی که قسمت دیگر خون را تخلیه می‌کند؛
2.برداشتن لخته خون با ابزار مخصوص: اگر شستشوی جلوی چشم نتواند خون کافی را خارج کند، ممکن است یک دستگاه دستی یا یک ابزار ویترکتومی برای خارج کردن لخته‌خون، وارد عمل شود؛
3.ترابکولکتومی و ایریدکتومی: با وجود هایفمای درجه بالا یا مواردی که باعث افزایش فشار می‌شوند، ممکن است یک سوراخ کوچک در دیواره چشم ایجاد شود که توسط یک فلپ درب مانند، پوشانده شده است که فشار را کاهش دهد که به آن ترابکولکتومی می‌گویند. همچنین بخشی از عنبیه (قسمت رنگی چشم) نیز ممکن است برداشته شود که به آن هم ایریدکتومی می‌گویند؛
4.استفاده از روش مایع و گاز: این تکنیک که می‌تواند در مطب پزشک نیز انجام شود، شامل قرار دادن دو سرنگ در چشم است که یکی برای پمپاژ گاز و دیگری برای خارج کردن گاز و مایع خون برای از بین بردن بیماری است.
باید‌های بعد از دچار شدن به هایفمای چشم
بعد از تشخیص هایفما، حداقل دو هفته به طور کامل استراحت کرده و از فعالیت‌های سنگین خود‌داری کنید.
تمام ملاقات‌هایی که پزشک برای شما برنامه‌ریزی کرده است را انجام دهید و روند درمان و بررسی را جدی بگیرید.
برخی از عوارض هایفمای چشم ممکن است چند ماه بعد ظهور پیدا کنند، بنا‌بر‌این بررسی مجدد وضعیت شما توسط پزشک اهمیت بالایی دارد.
همچنین شما به طور سالیانه باید از نظر ابتلا به آب سیاه یا گلوکوم، توسط متخصص چشم معاینه شوید.
شناخت عوارض هایفما
معمولا خونی که در اثر این بیماری در چشم تجمع یافته است، بدون آسیب دائمی، مجددا جذب بدن خواهد شد.
البته فراموش نکنید حتی اگر چشم شما مشکلی هم نداشت اما علائم این بیماری را در خود دیدید، سریعا به پزشک مراجعه کنید.
در برخی موارد، تجمع این میزان از خون در چشم، باعث مسدود شدن یا آسیب ساختار قسمت جلویی چشم می‌شود. این آسیب می‌تواند خروج اشک از چشم را با مشکل روبه‌رو کند. همچنین در اثر افزایش فشار داخلی چشم، امکان دچار شدن به آب سیاه و حتی از دست رفتن بینایی نیز وجود دارد.
در مواردی خونریزی در چشم، چند روز پس از صدمه و ضربه به چشم به وجود می‌آید. این نوع خونریزی معمولا شدید‌تر و جدی‌تر است.
افراد مبتلا به کم‌خونی داسی شکل، بیشتر در معرض آسیب‌ها و عوارض چشمی این بیماری هستند.
آیا می‌توان از این بیماری جلو‌گیری کرد؟
بهترین روش برای جلو‌گیری از این عارضه چشمی، استفاده از لوازم محافظ چشم در حین فعالیت‌ها و ورزش‌هایی است که احتمال آسیب و ضربه به چشم در آن‌ها وجود دارد.
ورزش‌هایی مثل بیس‌بال، هاکی، سافت‌بال و …، ورزش‌هایی هستند که احتمال آسیب چشمی در آن‌ها زیاد است.
همچنین مواظب کودکانتان که در فعالیت‌هایی که امکان ضربه به چشم وجود دارد، باشید و از ابزار و وسایل محافظی برای آن‌ها استفاده کنید.
نتیجه‌گیری
هایفمای چشم، بیماری خطر‌ناک و آزار‌دهنده‌ای است، اما می‌توان با روش‌هایی مناسب، جلوی بروز این عارضه را گرفت.
مهم‌ترین نکته در درمان این بیماری، تشخیص فوری علائم و مراجعه سریع به پزشک است. مراجعه دیر و تلف کردن وقت ممکن است به قیمت از دست رفتن بینایی شما تمام شود.
همچنین باید گفت، پزشک متخصص مهارت و علم کافی برای درمان شما را دارد و همیشه باید به او اطمینان کنید و از درمان بدون نسخه پزشک و خود‌درمانی، به شدت بپرهیزید.
چشم عضو مهمی از بدن انسان است و هر‌گونه مشکل و اختلالی در آن، مساوی با ایجاد سدی در زندگی عادی هر انسانی است. پس با رعایت نکات بهداشتی و مراقبتی، چشم خود را سالم نگه دارید.
سوالات متداول
1.آیا هایفمای چشم از بین می‌رود؟
بله، امکان بر‌طرف شدن آن به طور خود‌به‌خود وجود دارد، اما همواره درمان خود را زیر نظر پزشک انجام دهید. در صورت بر‌طرف نشدن مشکل، روش‌های مناسب بعدی را آغاز کنید.
2.آیا هایفما باعث کوری انسان می‌شود؟
به طور کلی این بیماری مشکلی برای بینایی شما نخواهد داشت و اگر به موقع درمان شود، به حالت عادی بر‌می‌گردد، اما تعویق درمان آن خطرات جدی را به دنبال دارد.
3.آیا برای درمان هایفمای چشم باید جراحی کرد؟
خیر، تنها روش آن جراحی نیست، معمولا روش‌های اولیه، نتیجه مناسبی دارد ولی در صورتی که پزشک تشخیص دهد درمان مناسب نبوده است، می‌توان روش‌های مختلف جراحی را تجویز کرد.
