ماکولا چشم چیست و چه عملکردی دارد؟

ماکولا چشم همان قسمت حساس به نور در شبکیه است که دید مرکزی ما را برعهده دارد. از این رو تمام فعالیت‌های روزانه مربوط به بینایی ما با کمک این قسمت از چشم کامل می‌شود؛ به عنوان مثال، خواندن، رانندگی، نوشتن، تماشای تلویزیون و حتی تشخیص چهره افراد برعهده ماکولا در شبکیه چشم است.

اما این قسمت مهم در چشم در معرض تهدید بیماری‌های مختلف قرار دارد. البته با شناخت این بیماری‌ها و داشتن اطلاعات کامل و کافی می‌توانید از این قسمت حساس و مهم در چشمان خود محافظت کنید. در متن پیش رو تمام آن چه را که باید در مورد ماکولا بدانید، در اختیار شما قرار دادیم.

نگاهی به ماکولا چشم

برای اینکه توضیحات واضح و قابل فهم باشد، چشم را مانند دوربین در نظر بگیرید. در قسمت جلویی چشم لنزی قرار دارد که تصویر را در قسمت داخلی و پشت چشم متمرکز می‌کند. این ناحیه را شبکیه می‌نامیم که از سلول‌های عصبی پوشیده شده است.

این سلول‌ها در شبکیه چشم بسیار نزدیک به یکدیگر قرار دارند و چشم در این قسمت تصاویر را متمرکز می‌کند. این قسمت کوچک همان ماکولا است.

بنابراین ماکولا بخشی از شبکیه در پشت چشم محسوب می‌شود که مسئولیت دید مرکزی را برعهده دارد. در این بخش از چشم تراکم بالایی از سلول‌های گیرنده نور وجود دارد که در تشخیص نور توانایی لازم را دارند.

عملکرد ماکولای معمولی

حساس‌ترین بخش  به نور در شبکیه چشم ماکولا است. ماکولا همان محل تلاقی محور اصلی چشم با شبکیه است. زمانی که با دقت به جسمی نگاه می‌کنیم، در تلاش هستیم که تصویر آن جسم را روی ماکولا بیندازیم. بنابراین این بخش وظیفه اصلی دید مستقیم و واضح را برعهده دارد.

در این بخش، نور توسط ساختار جلوی چشم یعنی همان عدسی و قرنیه متمرکز می‌شود. سپس تصاویر در ماکولا ایجاد شده و در نهایت به شکل سیگنال به مغز ارسال می‌شود؛ یعنی همان جایی که فرآیند بینایی کامل می‌شود.

از این رو دید رنگی و جزئیات دقیق مهم‌ترین مسئولیت این بخش به شمار می‌آید. سایر اجزای فعال در شبکیه چشم، دید محیطی یا جانبی ما را پردازش می‌کنند.

مشکلات شایع در ماکولا چشم

آیا بدون آن که از بیماری‌های تهدید کننده این بخش از چشم آگاه باشید، توان مقابله با آن را دارید؟ قطعا خیر.

تنها آگاهی از این بیماری‌ها است که به شما کمک می‌کند، برای درمان سریع آن بیماری اقدام کنید. همه ما می‌دانیم که اقدامات به موقع به چه اندازه به درمان بیماری سرعت می‌بخشد.

به همین دلیل توصیه می‌کنیم که در ادامه این متن همراه ما باشید و با شناخت بیماری‌های شایع ماکولا، از این بخش حساس چشم خود مراقبت کنید.

سوراخ ماکولا

همانطور که گفتیم شبکیه چشم از سلول‌های عصبی که نزدیک به یکدیگر قرار دارند پوشیده شده است. این سلول‌ها در حالت عادی نسبت به نور واکنش نشان می‌دهند.

با افزایش فاصله میان سلول‌های عصبی این سلول‌ها از یکدیگر جدا می‌شوند. در این صورت سلول‌ها از سطح پشتی چشم فاصله گرفته و به این ترتیب بینایی را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

سوراخ ماکولا در شبکیه چشم درست همان زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های عصبی ماکولا از یکدیگر جدا می‌شوند. اما خوشبختانه سوراخ ماکولا قابل درمان است و از این بابت هیچ جای نگرانی وجود ندارد.

شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که چرا افراد دچار این بیماری می‌شوند؟ معمولا این بیماری در افراد سن بالا بیشتر اتفاق می‌افتد. گاهی نیز این بیماری در نتیجه یک آسیب یا وضعیت پزشکی خاص بروز پیدا می کند.

نشانه‌های سوراخ ماکولا

آگاهی از نشانه‌های این بیماری در تشخیص زود هنگام و مراجعه به موقع به پزشک بسیار تاثیر دارد. از علائم این بیماری به موارد زیر اشاره می‌کنیم:

1.کاهش توانایی دیدن جزئیات: زمانی که شخصی به صورت مستقیم به یک شی نگاه می‌کند، اما نمی‌تواند جزئیات آن شی را به خوبی مشاهده کند؛ هیچ تفاوتی هم ندارد که این شی به چه اندازه دور یا نزدیک باشد.

2.تغییر در بینایی: هنگامی که فرد احساس می‌کند از میان مه غلیظ یا شیشه‌های موج‌دار ضخیم به اطراف نگاه می‌کند.

3.مشاهده نقطه تاریک: زمانی که فرد نقطه‌ای تاریک را در وسط میدان دید خود می‌بیند.

هر یک از این علائم می‌تواند نشان‌دهنده بیماری سوراخ ماکولا چشم باشد. معمولا این بیماری تنها برای یکی از دو چشمان بیمار اتفاق می‌افتد و بسیار کم پیش می‌آید که هر دو چشم به سوراخ ماکولا دچار شده باشند. به هر حال در صورت مشاهده هر کدام از این علائم باید هر چه سریع‌تر به پزشک متخصص مراجعه کنید.

دژنراسیون خشک ماکولا یا تباهی لکه زرد

دژنراسیون خشک ماکولا یکی از اختلال‌های شایع چشمی در افراد بالای ۵۰ سال است. این عارضه شایع به دلیل نازک شدن ماکولا چشم اتفاق می‌افتد و با تغییر رنگ پرده شبکیه چشم خود را نشان می‌دهد. این بیماری در نهایت منجر به تاری یا کاهش دید مرکزی می‌شود.

این عارضه ممکن است که در همان ابتدا هر دو چشم شما را درگیر کند. به این ترتیب به مرور بینایی شما را مختل خواهد کرد. درست در همین زمان است که فرد در انجام کارهای روزمره خود مانند خواندن، رانندگی و تشخیص چهره افراد ناتوان می‌شود.

البته این بدان معنا نیست که در صورت بروز این عارضه بینایی خود را از دست خواهید داد، بلکه تنها بینایی مرکزی شما مختل می‌شود. به این ترتیب بینایی محیطی بیماران حفظ خواهد شد.

نشانه‌ها و علائم دژنراسیون خشک ماکولا

این که در چه زمانی این عارضه را تشخیص می‌دهید و به پزشک مراجعه می‌کنید، در روند درمان شما بسیار موثر است. هر اندازه که در مراجعه به پزشک کوتاهی کنید، از دست دادن بینایی شما محتمل‌تر خواهد بود. از این رو آگاهی از علائم این بیماری در اقدام به موقع شما تاثیر مثبت دارد.

1.خطوط مستقیم خمیده به نظر می‌رسند؛

2.کاهش دید مرکزی در یک یا هر دو چشم؛

3.نیاز به نور زیاد در هنگام مطالعه یا انجام کارهای نزدیک؛

4.بروز مشکل در سازگاری چشم با محیط‌های کم‌نور؛

5.تار دیده شدن کلمات چاپ شده؛

6.مشکل در تشخیص چهره؛

7.نمایان شدن نقطه‌ای تار در میدان دید.

این عارضه می‌تواند یک یا هر دو چشم شما را درگیر کند. اما چنانچه تنها یکی از چشمان شما آسیب دیده باشد، به احتمال زیاد هیچ تغییری در بینایی خود مشاهده نمی‌کنید. تنها دلیل این امر نیز جبران ضعف چشم بیمار توسط چشم سالم است.

دژنراسیون ماکولا مرطوب

از دیگر بیماری‌های مربوط به ماکولا چشم دژنراسیون مرطوب است. زمانی که رگ‌های خونی به صورت غیرطبیعی زیر شبکیه چشم رشد می‌کنند، زمینه برای بروز این بیماری فراهم شده است. نشت خون یا مایعات از این رگ‌ها در نهایت منجر به این بیماری می‌شود.

جالب است بدانید که علت دقیق این عارضه همچنان مبهم است؛ اما معمولا افرادی که دچار دژنراسیون خشک می‌شوند، به مرور زمان به این بیماری دچار خواهند شد.

نشانه‌ها و علائم

در صورتی که این بیماری زود تشخیص داده شود، می‌توانید از نابینایی جلوگیری کنید. اما هر چه دیرتر به پزشک متخصص مراجعه شود، آسیب بیشتری به چشم‌ها وارد می‌شود و در نهایت درمان آن نیز سخت‌تر خواهد بود. به همین دلیل است که آگاهی از نشانه‌های این بیماری اهمیت زیادی دارد.

در ادامه شما را با علائم اولیه این بیماری آشنا می‌کنیم:

1.بروز یک نقطه کور در میدان دید؛

2.کاهش شدت یا روشنایی رنگ؛

3.کاهش دید مرکزی؛

4.بروز مشکل در بینایی.

اگر هر کدام از این علائم را مشاهده کردید، هرچه زودتر به پزشک متخصص مراجعه کنید. لازم به ذکر است که نشانه‌های این بیماری به صورت ناگهانی خود را نشان می‌دهد و در مدت زمان کمی به سرعت وخیم‌تر می‌شود. اما خبر خوشحال کننده این است که این عارضه به ندرت منجر به کوری کامل می‌شود؛ زیرا بر دید محیطی تاثیر چندانی ندارد.

ادم ماکولا یا تورم لکه زرد شبکیه

ادم ماکولا چشم یکی دیگر از عارضه‌های تهدیدکننده بخش حساس به نور شبکیه چشم است. این عارضه با تجمع مایع در ماکولا آغاز شده و در نهایت منجر به متورم شدن و ضخیم شدن ماکولا می‌شود. این بیماری بینایی فرد را مخدوش خواهد کرد.

این عارضه زمانی رخ می‌دهد که رگ‌های خونی آسیب‌دیده در مجاور شبکیه چشم منجر به نشت و تجمع مایع در ماکولا شود. یکی از علت‌های شایع در بروز این بیماری رتینوپاتی دیابتی است. از این رو این عارضه در افراد مبتلا به دیابت بسیار شایع است.

همچنین این بیماری پس از جراحی چشم یا در نتیجه بیماری‌های التهابی که بر چشم تاثیر می‌گذارد نیز ایجاد می‌شود. به طور کلی هر بیماری که بر عروق خونی شبکیه چشم تاثیر بگذارد، می‌تواند باعث ادم ماکولا شود.

نشانه‌های ادم ماکولا

این عارضه همراه با تاری دید یا مواج بودن تصاویر در مرکز میدان دید خود را نشان می‌دهد. از دیگر علائم اولیه این بیماری می‌توان به محو شدن رنگ‌ها اشاره کرد. ادم ماکولا در نهایت به تاری دید و کاهش چشمگیر بینایی ختم می‌شود.

جالب است بدانید که اگر تنها یکی از چشمان شما به این عارضه دچار شده باشد، تا زمانی که وضعیت چشم شما چندان حاد نشده باشد، متوجه علائم این بیماری نخواهید شد.

درمان مشکلات شایع در ماکولا چشم

کمتر فردی را می‌بینید که از شنیدن عارضه آب مروارید در افراد مسن اطراف خود اظهار نگرانی کند؛ زیرا این عارضه به آسانی با جراحی اصلاح می‌شود. اما بیماری ماکولا چه طور؟

در ادامه درمان هر کدام از بیماری‌های مربوط به این بخش حساس چشم را بررسی می‌کنیم:

1.دژنراسیون ماکولا وابسته به سن یکی از عارضه‌های شایع در این بخش حساس و مهم از چشم است. درمان این عارضه بسیار دشوار بوده اما در صورت مراجعه به موقع درمان آن ممکن است.

2.برای درمان دژنراسیون ماکولا خشک از انواع دژنراسیون ماکولا وابسته به سن هیچ راهی به جز ویتامین درمانی وجود ندارد. اما دژنراسیون مرطوب ماکولا را به راحتی می‌توان با تزریق دارو در بدن درمان کرد.

3.از دیگر بیماری‌های شایع در ماکولا به سوراخ ماکولا اشاره می‌کنیم که با جراحی قابل درمان است.

 سخن پایانی

بیماری‌های مربوط به ماکولا چشم معمولا در افراد بالای ۶۵ سال بسیار شایع است، اما داشتن اطلاعات در مورد این بیماری‌ها خالی از لطف نیست.

با دانستن علائم بیماری‌های مربوط به این بخش حساس در کمترین زمان ممکن متوجه این بیماری خواهید شد. در این صورت دیگر هیچ جای نگرانی بابت درمان آن نیز وجود ندارد. امیدواریم با اطلاعاتی که در اختیار شما قرار دادیم، هر چه زودتر بیماری چشم خود را متوجه شده و به پزشک متخصص مراجعه کنید.

سوالات متداول

1.چند نوع دژنراسیون ماکولا چشم داریم؟

دژنراسیون ماکولا وابسته به سن دو نوع خشک و مرطوب دارد. ممکن است که بیمار به هر دوی این دژنراسیون‌ها مبتلا شده باشد.

2.آیا ممکن است که هر دو چشم همزمان به بیماری‌های ماکولا چشم مبتلا شوند؟

در ابتدا تنها یک چشم فرد به این بیماری مبتلا می‌شود؛ اما در صورت عدم درمان به موقع ممکن است که بیماری پیشرفت کرده و چشم دیگر را نیز درگیر کند.

3.چه زمانی به پزشک برای درمان بیماری ماکولا چشم مراجعه کنیم؟

هر زمان که حتی یکی از علائم بیماری‌های مربوط به این بخش حساس از چشم خود را مشاهده کردید، باید هر چه سریع‌تر به پزشک متخصص مراجعه کنید.