تغییر رنگ چشم و تاثیر انواع رنگ چشم بر بینایی

تغییررنگ چشم افراد به عوامل مختلفی بستگی دارد. این تغییر گاهی طبیعی و گاهی حاکی از یک بیماری خطرناک است.بنابراین شناخت علل تغییر رنگ چشم افراد ضروری است. در مقاله از دکترعینک به انواع تغییر رنگ چشم می‌پردازیم.

رنگ چشم افراد چگونه تعیین می‌شود؟

قسمت رنگی چشم عنبیه نام دارد. رنگدانه هایی که در عنبیه وجود دارند رنگ چشم افراد را تعیین می‌کنند. رنگ چشم توسط ۳ ژن مختلف تعیین می‌شود. ۲ مورد از ژن‌ها کاملا شناخته شده اند.این ۲ ژن‌ رنگ‌های سبز، آبی و قهوه‌ای را تعیین می‌کنند. اما تعیین رنگ‌هایی مثل طوسی، عسلی و ترکیبی بطور کامل تا به امروز قابل فهم نبوده اند. در علوم گذشته رنگ قهوه‌ای، رنگ غالب و رنگ آبی مغلوب بود‌. اما امروزه علوم جدید مخالف این گفته است. رنگ چشم فقط نتیجه‌ی ترکیب رنگ چشم‌های پدر و مادر نیست. هر نفر ۲ جفت ژن روی هر کروموزوم دارد و شرایط و احتمالات زیادی بیان این ژن‌ها را (نوع رنگ چشم) تعیین می‌کند.

همچنین شرایط زندگی فرد بر تغییر رنگ چشم او موثر است. در ابتدای تولد برخی کودکان، رنگ چشم‌هایشان آبی است. با گذشت زمان در ۳ سال اول زندگی تیره تر می‌شود و به ثبات می‌رسد. دلیل این مسئله این است که تولید ملانین در ابتدای تولد وجود ندارد و رفته رفته افزایش میابد. رنگ چشم‌های کودکان می‌تواند بطور کامل با رنگ چشم‌ پدر و مادر متفاوت باشد. اما اگرچشم پدر و مادر قهوه‌ای باشد به احتمال زیاد رنگ چشم بچه هم قهوه ای است. زیرا رنگ‌های تیره غالبیت بیشتری دارند. رنگ قهوه‌ای بر سبز و رنگ سبز بر آبی غلبه دارد. البته اگر رنگ چشم یکی از والدین قهوه‌ای باشد، لزوما رنگ چشم فرزند قهوه ای نیست.

هتروکرومیا

در ۰.۰۶ % افراد مختلف رنگ دو چشم در یک فرد با هم متفاوت است. مثلا یکی قهوه ای و دیگری آبی است. این مشکل بدلیل ایراد در انتقال دهنده پیگمان است. ضربه‌ای به جنین در رحم مادر یا یک مشکل جزئی در باعث بروز این مشکل مژنتیک ی‌شود. از دلایل دیگر هتروکرومیا التهاب و سندروم هُرنِر می باشد. اگر تغییر غیر عادی در رنگ چشم خود مشاهده کردید، فورا به یک اپتومتریست یا چشم پزشک مراجعه نمایید.

تغییر طبیعی رنگ چشم ها

برخی از افراد به طور طبیعی دو رنگ چشم متفاوت دارند. این موضوع در اغلب موارد مشکلی ایجاد نمی‌ کند و به ژن های شخص مربوط می شود؛ اما در برخی موارد می‌ تواند از علائم یک بیماری نادر باشد. رنگدانه‌ ملانین، تعیین کننده‌ رنگ چشم ها محسوب می شود. هرچه میزان ملانین بیشتر باشد، رنگ چشم تیره‌ تر و هرچه کمتر باشد، روشن‌ تر خواهد بود. ملانین رنگدانه‌ پوست و مو نیز هست. همانند رنگ چشم ها، افرادی که پوست و موی روشن‌ تری دارند، دارای مقدار کمتری ملانین می باشند و به همین ترتیب در افراد دارای پوست و موی تیره‌ تر، میزان ملانین بیشتر است.

عوامل تغییر رنگ چشم در شرایط مختلف

برخی عوامل و شرایط مختلف در تغییر رنگ چشم افراد تاثیر دارند و باعث کم رنگ یا پرنگ تر شدنرنگ چشم ها می شوند. همچنین گاهی ممکن است به دلایل طبیعی و یا برخی از بیماری ها رنگ چشم ها به طور کامل تغییر کند. مثلا افراد دارای چشم قهوه ای، زنگ قسمتی از مردمک چشمشان کمی سبز شود. تغییر رنگ چشم مساله ساده ای نیست و باید بلافاصله پس از بروز چنین عارضه ای به دکتر چشم پزشک مراجعه کنید. در ادامه برخی از عواملی که باعث تغییر رنگ چشم افراد در شرایط مختلف می شود را بررسی می کنیم.

تغییر رنگ چشم در شرایط نوری مختلف

عنبیه از عضلات حلقوی و شعاعی تشکیل شده است.این عضلات مسئول تغییر اندازه مردمک هستند. مردمک در محیط کم نور بازتر و در شرایط پرنور بسته می‌شود. همچنین مردمک در تمرکز روی اجسام نزدیک (زیر یک متر) مثل کتاب یا گوشی بسته‌تر می‌شود. هنگامی که اندازه قطر مردمک تغییر می‌کند، به دلیل کاهش یا افزایش تراکم رنگدانه‌های عنبیه مقداری رنگ چشم روشن‌تر یا تیره‌تر می‌شود.

تغییر رنگ چشم در شرایط احساسی مختلف

اندازه قطر مردمک ودرنتیجه رنگ چشم (عنبیه) در احساسات مختلف باهم  متفاوت است.ممکن است میزان تغییرات به اندازه‌ای باشد که دوستان و آشنایان در عصبانیت یا عشق این تغییر رنگ را متوجه شوند. مثلا در هنگام ناراحتی و غصه، رنگ چشم ها کمی تیره تر و کدر می شود.

تغییر رنگ چشم با افزایش سن

این اتفاق در ۱۰ یا ۱۵ درصد کسانی که رنگ چشم روشن‌ دارند اتفاق می‌افتد. مثلا رنگ چشم‌های فندقی معمولا با گذشت سن تیره‌تر می‌شود. اگر رنگ چشم ها در بزرگسالی به کلی تغییر کرد، حتما به یک اپتومتریست یا چشم پزشک مراجعه کنید. تغییر رنگ شدید چشم مسلما نشانه‌ی یک بیماری است.این بیماری می‌تواند آیریدوسیکلیت، هتروکرومیا فاچ، سندروم هُرنِر و یا گلوکوم رنگی باشد.

هتروکرومیا یکی از مدل‌های تغییر رنگ چشم

همانطور که گفتیم هتروکرومیا به شرایطی گفته می‌شود که رنگ دو چشم با هم متفاوت است. هتروکرومیا به دو دسته ارثی و اکتسابی تقسیم می‌شود. نوع اول معمولا بدون مشکل خاصی و بر اثر تغییرات ژنی می‌باشد. نوع اکتسابی معمولا بر اثر یک جراحت یا بیماری ایجاد می‌شود. این نوع هتروکرومیا نتیجه بیماری‌های مثل سندروم هرنر، دیابت، تومورهای چشمی، Iron retention(احتباس آهن)، هایفما(خونریزی به اتاق قدامی چشم)، تورم چشم یا برخی بیماری‌های دیگر است. تغییر رنگ چشم و غیر طبیعی بودن رنگ قسمت‌های مختلف خارج از عنبیه می‌تواند نشانه یک بیماری شدید باشد. مثلا اگر سفیدی چشم شما، صورتی یا قرمز بشود، نشانه یک عفونت باکتریایی یا خشکی چشم شدید است. اگر سفیدی چشم شما زرد رنگ شده است، می‌تواند نشانه مشکلاتی جدی در کبد شما باشد.

مردمک غبار آلود به رنگ سفید یا آبی روشن نشان از بیماری آب ‌مروارید است. اگر یک حلقه سفید دور قرنیه تشکیل شود، می‌تواند نشانه وجود کلسیم اضافی در بدن باشد. درصورت تغییر رنگ چشم و یا غیرطبیعی بودن ظاهر آن حتما با یک اپتومتریست یا چشم‌ پزشک مشورت کنید.

قرار گرفتن درمعرض خورشید

هرچه قدر بیشتر در معرض نور خورشید قرار بگیریم، بدن ما ملانین بیشتری تولید می‌کند. بنابراین کسانی‌ که بیشتر در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند، رنگ چشم تیره‌تری نسبت به قبل خود دارند. استفاده از عینک آفتابی خصوصا برای افراد با رنگ چشم روشن اکیدا توصیه می‌شود، چون به نور حساس تر هستند.

لباس‌هایی که می‌پوشید و عینک‌هایی که می‌زنید

رنگ‌ها وقتی درکنار هم قرار می‌گیرند تاثیرات متفاوتی بر شدت و ضعف یکدیگر می‌گذارند. مثلا وقتی قرمز و سبز در کنار هم هستند، هرچه رنگ سبز تیره‌تر باشد رنگ قرمز تند و تیزتر به نظر می‌رسد. بنابراین وقتی لباس‌هایی با رنگ متفاوت به تن دارید رنگ چشم‌های شما کمی متفاوت بنظر میرسد. افراد با رنگ چشم تیره معمولا عکس‌العمل بهتری دارند و افراد با رنگ چشم روشن در وظایف انفرادی بهتر عمل می‌کنند.

انواع رنگ چشم

در حالی که تعداد نامحدودی از رنگ ها،سایه ها و ترکیب رنگ ها وجود دارد ، اکثر مردم در مورد تعداد رنگ چشم ها به طور کلی اتفاق نظر دارند. و این عدد شش است: قهوه ای، فندقی، آبی، سبز، خاکستری و کهربایی.