آیا تنبلی چشم بزرگسالان درمان دارد؟

بسیاری گمان می‌کنند تنبلی چشم بزرگسالان درمانی ندارد. اما این تصور اشتباه است. دکتر عینک در این مقاله توضیح می‌دهد تنبلی چشم بزرگسالان و درمان آن چگونه است. همچنین  اطلاعاتی در خصوص روش بینایی درمانی که برای تنبلی چشم مؤثر است، کسب خواهید کرد.

تنبلی چشم بزرگسالان چیست؟

تنبلی چشم یک معادل غیرعلمی برای اصطلاح علمی آمبلیوپی است. چنین وضعیتی ناشی از ضعف در هماهنگی دو چشم است که یک مهارت بینایی عملکردی بسیار مهم است. هماهنگی دو چشم آن‌ها را قادر می سازد تا با هم کار کرده و بر یک نقطه در فضا تمرکز کنند. وقتی چنین تمرکز و هماهنگی نباشد، نتیجه، عدم دید واضح یک یا هر دو چشم خواهد بود. درواقع وقتی هر دو چشم با هم کار نکنند، یکی یا هر دوی آن‌ها مشکل دید می‌یابند. بسیاری گمان می‌کنند تنبلی چشم در کودکان شایع است اما تنبلی چشم بزرگسالان نیز از جمله بیماری‌ها است.

در آمبلیوپی، مغز توانایی دید واضح در یک یا هر دو چشم را ندارد. بنابراین بینایی فرد مبتلا به آمبلیوپی را نمی توان تنها با عینک بهبود بخشید. نکته دیگر این است که تنبلی چشم (آمبلیوپی) را نباید با چرخش چشم (استرابیسموس) اشتباه گرفت. هرچند ممکن است فرد مبتلا به تنبلی چشم بزرگسالان، این عارضه را نیز داشته باشد.

علائم تنبلی چشم بزرگسالان

بزرگسالان مبتلا به آمبلیوپی احساس ضعف بینایی و کاهش وضوح دید می‌کنند. چنین وضعیتی با عینک و لنز تماسی اصلاح نمی‌شود. این علامت اصلی تنبلی چشم بزرگسالان است. اما علائم دیگری نیز وجود دارد. پس به‌طور کلی این موارد می‌تواند حاکی از تنبلی چشم باشد:

1.ضعف دید و کاهش وضوح اصلاح ناپذیر با عینک و لنز

2.در برخی موارد، حالت چرخش و سرگردانی چشم به سمت درون یا بیرون

3.عدم هماهنگی چشم‌ها باهم

4.ضعف در ادراک عمق

5.کج کردن سر

6.در مواردی برخورد با اشیاء

7.دو‌بینی

8.خستگی مکرر و زیاد چشم

9.سردرد

علت تنبلی چشم بزرگسالان چیست؟

توضیحی که در خصوص علت تنبلی چشم کودکان وجود دارد، در مورد تنبلی چشم بزرگسالان نیز صدق می‌کند. در بیشتر موارد آمبلیوپی، وضوح دید یک چشم به وضوح چشم دیگر نمی‌رسد. دلیل آن می‌تواند درجات بالای نزدیک‌بینی، دوربینی، آستیگماتیسم یا استرابیسم باشد. در اثر این اتفاق، مغز اطلاعات یک چشم را سرکوب می‌کند یا نادیده می‌گیرد. چنین امری بر بینایی و وضوح دید، تأثیر منفی می‌گذارد.

در بینایی عادی، مغز دو تصویر را در زوایای کمی متفاوت دریافت می‌کند. سپس تصاویر را برای تولید یک تصویر سه بعدی ترکیب می‌کند. به این حالت، بینایی با دو چشم گفته می‌شود. مشکل مبتلایان به تنبلی چشم این است که این فرایند صورت نمی‌گیرد.

سرکوب و نادیده‌گیری اطلاعات که مغز درباره چشم ضعیف‌تر صورت می‌دهد، تأثیر منفی بر توسعه بینایی دو چشمی می‌گذارد. درنتیجه پس از مدتی به نظر می رسد که تمام کار بینایی بر عهده‌ی یک چشم است. پس از آن، چشم دیگر به عنوان چشم تنبل شناخته می شود.

علاوه بر عیوب انکساری و استرابیسم، افتادگی پلک نیز سبب تنبلی چشم خواهد شد. البته اگر در حدی باشد که مانع از دید صحیح یک چشم شود.

آیا تنبلی چشم بزرگسالان درمان می‌شود؟

درباره تنبلی چشم بزرگسالان و درمان آن زیاد پرسش می‌شود. بسیاری از افرادی که مبتلا به تنبلی چشم کودکان بوده‌اند، اکنون می‌خواهند بدانند آیا درمان می‌شوند؟ پاسخ همیشه یکسان است: افراد در هر رده سنی، از جمله بزرگسالان، می‌توانند تحت درمان تنبلی چشم قرار گیرند.

برای برخی، این پاسخ، تکان دهنده است. زیرا تصوری وجود دارد که هیچ بیمار تنبلی چشم بالای هشت سال را نمی توان به طور مؤثر درمان کرد. این باور فراگیر و دیرینه که در بین مردم و حتی مجامع علمی و پزشکی رواج دارد، چندان صحیح نیست. در واقع درمان تنبلی چشم در بزرگسالان محال نیست. اما هرچه درمان زودتر شروع شود، شانس موفقیت بیشتر است.

چرا تصور نادرست در مورد درمان تنبلی چشم وجود دارد؟

سویی بری، متخصص مغز و اعصاب، درمورد تصور نادرست عدم درمان تنبلی چشم بزرگسالان توضیح داده است.  او در کتاب خود به نام «تصحیح نگاه من» به این موضوع اشاره کرده است. طبق توضیح بری، از اواسط دهه 1990، جوامع علمی و پزشکی از استرابیسم و ​​اختلال مرتبط به نام آمبلیوپی به عنوان نمونه‌های کلاسیک اختلالات رشدی نام برده‌اند. آنان اعلام کرده‌اند در صورت عدم اصلاح در بینایی این عارضه‌ها باعث تغییرات دائمی در بینایی می‌شود. چنین مسئله‌ای می‌توانسته خصوصا در آغاز زندگی بحران‌ساز باشد.

بری معتقد است تفسیر نادرست از این تحقیقات انجام شده سبب ایجاد برخی سوءتفاهم‌ها در خصوص درمان تنبلی چشم در بزرگسالان شده است.

تحقیقات اخیر نتایج متفاوتی را به ما نشان می‌دهد. بر اساس تحقیقات تازه‌تر می‌دانیم که مدار مغز در هر سنی می‌تواند تحت تأثیر اقداماتی تغییر کند.

درمان تنبلی چشم بزرگسالان چگونه است؟

آمبلیوپی در بزرگسالان را می توان از طریق ترکیبی از لنزهای تجویزی، بینایی‌درمانی و گاهی پوشاندن  چشم درمان کرد.

سیستم بینایی متشکل از چشم‌ها، مغز، عصب‌ها و مسیرهای بینایی است. این سیستم صرف نظر از سن افراد، به دلیل انعطاف پذیری مغز می‌تواند دوباره مهارت‌هایش را بازیابی کند.

چنان‌که گفته شد، بینایی ضعیف، علت اصلی تنبلی چشم بزرگسالان و نیز کودکان است. بینایی با دو چشم به صورت نرمال زمانی رخ می‌دهد که هر دو چشم به طور یکسان ببینند. در نتیجه مغز به راحتی بتواند تصاویر را با هم ترکیب کند. اگر دید دو چشمی ضعیف باشد یا دید یک چشم نادیده گرفته شود، تصاویر درست باهم ادغام نمی‌شوند. پس فرد از بینایی صحیح محروم می‌ماند.

نکته این است که به دلیل انعطاف پذیری مغز، این حالت ضرورتا دائمی نیست. تأکید بر درمان در سنین پایین به دلیل انعطاف‌پذیری بیشتر مغز در آن سنین است. این حالت با افزایش سن کاهش می‌یابد اما از بین نمی‌رود.

به همین دلیل می‌گوییم بازآموزی سیستم بینایی و درمان تنبلی چشم در بزرگسالان هم امکان پذیر است.

برای درمان تنبلی چشم بزرگسالان، روش‌های درمانی از جمله این موارد صورت می‌گیرد:

1.تار کردن دید چشم ضعیف با قطره؛

2.استفاده از پوشش روی چشم یا عینکی که یک عدسی آن مسدود است؛

3.درگیر کردن چشم در فعالیت‌های نیازمند هر دو چشم و شامل تمام فاصله‌های دور، میانه و نزدیک است. (بینایی‌درمانی)

جراحی مختص تنبلی چشم وجود ندارد. اما در مواردی که چشم درگیر استرابیسم هم باشد، ممکن است از روش جراحی استفاده شود.

بینایی درمانی برای تنبلی چشم بزرگسالان

بینایی‌درمانی یک برنامه مؤثر برای بهبود مهارت‌های بینایی است. بیماران تحت نظر متخصصان، تمریناتی را انجام می‌دهند که مهارت‌های بینایی را افزایش می‌دهد.

بینایی‌درمانی همچنین ورزشی اساسی برای مغز است. این روش درمانی به صورت شخصی و منحصربه‌فرد طراحی می‌شود. این تمرین‌ها به صورت منظم و معمولا هفتگی انجام می‌شوند. زمان هر جلسه از آن‌ها با نظر چشم‌پزشک می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال جلسات 30 تا 45 دقیقه‌ای برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود. در کنار جلسات تحت نظر پزشک، تمرین‌هایی نیز برای اجرا در منزل توصیه می‌شود.

این روش برای درمان تنبلی چشم بزرگسالان مؤثر شناخته شده است. چنین ادعایی برخاسته از نتایج تجربی و مشهود است. ضمنا بر مطالعات اخیر که نشان می‌دهد مغز در هر سنی تقویت‌پذیر است، صحه می‌گذارد.

پرسش و پاسخ

1.آیا تنبلی چشم بزرگسالان با کودکان تفاوت دارد؟
از نظر ماهیت بیماری و درمان‌هایی که برای آن در نظر گرفته می‌شود، تفاوتی ندارند.

2.آیا این تصور که تنبلی چشم بزرگسالان درمان پذیر نیست صحت دارد؟
خیر، چنین تصوری حاصل برخی برداشت‌های اشتباه از تحقیقات است.

3.درمان تنبلی چشم در بزرگسالان چیست؟
مانند تنبلی چشم کودکان می‌توان از انواع روش‌هایی استفاده کرد که دید چشم قوی را مسدود می‌کند.

4.آیا بینایی‌درمانی برای تنبلی چشم کارآمد است؟
بله این روش درمانی در بهبود این بیماران مؤثر بوده است.

5.مهم‌ترین توصیه در تنبلی چشم در سن بالا چیست؟
هرچه درمان زودتر آغاز شود، امکان بهبود و سرعت آن بیشتر است.