آشنایی با تبخال چشمی و علائم آن

تبخال چشمی ، عفونتی ویروسی برای چشم است که توسط ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ ایجاد می‌شود. این نوع ویروس همچنین باعث ایجاد تبخال در اطراف دهان و لب می‌شود.

در اکثر موارد تبخال چشمی، قرنیه چشم را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این حالت به آن التهاب قرنیه هم گفته می‌شود. این تبخال می‌تواند سلول‌های سطحی قرنیه یا قسمت اصلی قرنیه را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین ممکن است منجر به ایجاد زخم و از دست رفتن بینایی هم بشود.

به ندرت پیش می‌آید که این تبخال، عنبیه و شبکیه را درگیر کند. این بیماری، مشکلی شایع است که ممکن است افراد زیادی به آن مبتلا شوند. آشنایی با علائم و روش‌های درمان آن می‌تواند فرد را در روند بهبود خود، کمک کند.

در ادامه به معرفی بیشتر این عارضه و نکات تکمیلی آن خواهیم پرداخت. برای آگاهی بیشتر از این بیماری، با ما همراه باشید.

تبخال چشمی چیست؟

بیماری تبخال چشم می‌تواند قسمت‌های مختلف چشم را تحت تاثیر قرار دهد. این امر شامل پلک‌ها هم می‌شود. گاهی اوقات روی لایه شفافی که جلوی چشم را می‌پوشاند، یعنی همان قرنیه، تأثیر می‌گذارد. همچنین می‌تواند روی لایه نازکی که داخل پلک‌ها و قسمت سفید چشم را می‌پوشاند، یعنی همان ملتحمه، تأثیر بگذارد.

به ندرت، ویروس می‌تواند به شبکیه چشم شما آسیب برساند. شبکیه لایه حساسی است که دیواره داخلی را در قسمت پشت چشم شما قرار می‌دهد. بیماری تبخال چشمی همچنین می‌تواند قسمت سفید چشم یعنی صلبیه یا قسمت رنگی چشم یعنی عنبیه را تحت تاثیر قرار دهد. این موضوع عامل اصلی نابینایی ناشی از قرنیه در آمریکا و رتبه دوم در ایران است.

تبخال ممکن است در ابتدا باعث نگرانی شما شود، زیرا علائم آزار‌دهنده‌ای دارد. لازم به ذکر است تبخال به ندرت به قسمت‌های داخلی چشم نفوذ کرده و بر بینایی فرد اثر می‌گذارد.

درصد زیادی از بزرگسالان و درصد کمی از کودکان دچار این مشکل می‌شوند. بسیاری از افراد مبتلا به این ویروس هیچ علامتی ندارند یا ممکن است علائم جزئی داشته باشند. در صورت تکثیر و فعال شدن ویروس، علائم بیماری  تبخال چشم ممکن است ظاهر شوند.

در ادامه به معرفی انواع و دسته‌بندی این بیماری می‌پردازیم.

دسته‌بندی بیماری تبخال چشمی

به طور کلی، دو دسته‌بندی برای این بیماری در نظر گرفته می‌شود. این دو دسته‌بندی به طور کامل در ادامه، شرح داده می‌شوند.

نوع ۱

تبخال چشمی نوع ۱ (HSV-1) معمولا روی صورت فرد تأثیر می‌گذارد و مسئول علائمی است که ( شامل زخم‌هایی مثل زخم‌های سرماخوردگی می‌شود) برخی از مردم آن را تبخال می‌نامند.

طبق تحقیقات آکادمی چشم پزشکی آمریکا، نوع اول این بیماری، بیشتر از نوع دوم آن باعث عفونت چشم می‌شود.

نوع ۲

تبخال نوع ۲ (HSV-2) شکل مقاربتی این ویروس است. در حالی که این نوع عمدتا باعث ایجاد علائم در دستگاه تناسلی انسان می‌شود‌، می تواند بر چشم‌ها نیز تأثیر بگذارد.

فرد به طور معمول در اثر تماس پوستی با فردی که قبلاً به این عفونت مبتلا شده است، به این نوع ویروس مبتلا می شود. این ویروس غالباً در سلول‌های عصبی خفته است و در صورت فعال شدن می‌تواند در امتداد اعصاب به  سمت چشم حرکت کند.

اکثر مردم در برهه‌ای از زندگی خود به این ویروس مبتلا شده‌اند، اما ممکن است برای برخی بدون هیچ‌گونه علامتی باشد.

علائم بیماری تبخال چشمی

هنگامی که فرد مبتلا به بیماری تبخال چشمی می‌شود‌، علائم مختلفی را تجربه می‌کند. گاهی اوقات ممکن است این عارضه در هر دو چشم او رخ دهد، اما معمولا یک چشم را بیشتر از چشم دیگری تحت تاثیر قرار می‌دهد.

برخی از علائم بستگی به قسمت آسیب دیده چشم دارد. نمونه‌هایی از علائم تبخال چشمی عبارتند از:

1.احساس وجود جسم خارجی در چشم؛

2.سر‌درد؛

3.حساسیت بالا به نور؛

4.قرمز شدن چشم؛

5.درد چشم؛

6.اشک ریزش غیر‌عادی؛

7.زخم دردناک در پلک یا درون چشم؛

8.کاهش بینایی بر اثر علائم.

گاهی اوقات ممکن است فرد در بالای پلک‌ها دچار زخم تبخال شود. این ممکن است شبیه بثورات پوستی همراه با تاول باشد. تاول‌ها پوسته‌هایی تشکیل می‌دهند که معمولا در عرض ۳ تا ۷ روز بهبود می‌یابند.

اگر ویروس تبخال چشمی، داخل چشم یا شبکیه را تحت تاثیر قرار دهد، ممکن است دید فرد کاهش پیدا کند.

معمولا تبخال چشمی درد زیادی ایجاد نمی‌کند، حتی اگر چشم فرد علائم زیادی داشته باشد.

علائم تبخال که بر چشم تأثیر می‌گذارد‌، بسیار شبیه علائم ویروس واریسلا زوستر است که باعث آبله مرغان می‌شود. با این حال‌، عفونت واریسلا زوستر به احتمال زیاد منجر به بثورات پوستی با الگوی مشخصی می‌شود که فقط در یک چشم رخ می دهد.

علائم چه زمانی خطر‌ناک هستند؟

پیشرفت بیماری تبخال چشمی می‌تواند قرنیه شما را در طول زمان زخم کند. این زخم ممکن است مادام‌العمر و دائمی باشد. همچنین می‌تواند منجر به کاهش بینایی و گاهی نابینایی فرد شود.

ممکن است فقط یک بار این بیماری را تجربه کرده باشید، اما گاهی اوقات ویروس دوباره فعال می‌شود و دوباره شروع به ایجاد علائم در چشم شما می کند.باید بدانید که این امری رایج است. عوامل و علائم خطری که ممکن است شانس افزایش و فعال شدن مجدد ویروس را افزایش دهد، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1.بیمار شدن؛

2.تب بالا؛

3.استرس جسمی یا احساسی؛

4.قرار گرفتن بیش از حد در معرض گرما یا نور خورشید؛

5.آسیب چشم؛

6.قاعدگی؛

7.صدمه و ضربه؛

8.واکنش به غذاها یا داروها.

9.همچنین این عارضه می‌تواند علائم دیگری را در خارج از چشم ایجاد کند. مانند زخم‌های کنار لب و دهان.

تبخال چشمی به چه دلایلی ایجاد می‌شود؟

تبخال چشمی از طریق ترشحات بینی یا آب دهان افراد مبتلا به عفونت منتقل می‌شود. هنگامی که فرد مبتلا به زخم‌های ناشی از سرماخوردگی است، احتمال دچار شدن آن بیشتر است.

ویروس موجود در ترشحات می‌تواند از طریق اعصاب بدن که شامل اعصاب داخل چشم هم  می‌شود، حرکت کند.

در برخی موارد ، ویروس وارد بدن می‌شود و هیچ مشکل و علامتی ایجاد نمی‌کند. پزشکان این شکل از ویروس را ویروس نهفته توصیف می‌کنند.

هنگامی که ویروس تبخال در بدن شما قرار می‌گیرد، تا آخر عمر در آنجا باقی می‌ماند. اغلب این ویروس فعال نیست، اما در هر زمان می تواند فعال شود.

کارشناسان هنوز مطمئن نیستند که چرا این عفونت در برخی افراد علائم ایجاد می‌کند، اما در برخی دیگر این علائم را ایجاد نمی‌کند.

داشتن نقص در سیستم ایمنی بدن هم ممکن است خطر ابتلا به بیماری تبخال چشمی را افزایش دهد.

برخی از عوامل محرک که ممکن است گاهی باعث شروع و فعال شدن ویروس خفته شوند، به شرح زیر است:

1.داشتن تب به دلایل مختلف؛

2.استفاده از ابزار‌های دندان‌پزشکی و جراحی؛

3.آفتاب‌سوختگی؛

4.ضربه و آسیب شدید.

5.ویروس تبخال می‌تواند بسیار مسری و واگیر‌دار باشد. با این حال، تمام کسانی که در معرض این ویروس هستند، به آن دچار نمی‌شوند.

تبخال چشمی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

چشم پزشکان بیماری تبخال را با جویا شدن درباره سابقه پزشکی فرد و پرسیدن علائم بیماری،‌می‌کنند. آنها ممکن است از شخصی که برای اولین بار متوجه علائم خود شده است بپرسند چه چیزی باعث بدتر یا بهتر شدن آن‌ها می‌شود.

سپس چشم پزشک همچنین معاینه فیزیکی چشم را انجام می‌دهد. این معاینه شامل استفاده از میکروسکوپ مخصوصی (اسلیت لمپ) است که سطح چشم و پلک را بررسی می‌کند.

متخصصان معمولا با توجه به شرح حال بیمار و مشاهده زخم‌ها، تبخال چشم را تشخیص می‌دهند. اگر عفونت به لایه های عمیق چشم رسیده باشد، باید از ابزارهای خاصی برای اندازه‌گیری فشار چشم (تونومتر) استفاده شود. آن‌ها همچنین باید تا حد امکان لایه‌های عمیق چشم را با اسلیت لمپ به دقت بررسی کنند.

به عنوان بخشی از تشخیص، چشم پزشک ممکن است یک نمونه سلولی کوچک که به عنوان کشت از منطقه تاول زده شناخته می ‌شود، بگیرد. سپس این نمونه را برای بررسی احتمال وجود تبخال به آزمایشگاه ارسال می‌کنند.

در بیشتر موارد، تبخال چشم قرنیه (قسمت شفاف جلوی چشم) را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

اگر تبخال چشم لایه‌های عمیق‌تر قرنیه را تحت تاثیر قرار دهد، به آن کراتیت استرومایی می‌گویند. این وضعیت حتی می‌تواند بینایی فرد را هم به طور دائم تحت تاثیر خود قرار دهد.

روش‌های درمان تبخال چشمی

اگر تبخال چشمی تشخیص داده شود، متخصص چشم می‌تواند داروهای ضد‌ویروسی را برای کمک به کنترل ویروس و جلوگیری از آسیب به قرنیه تجویز کند.

بسته به محل و شدت تبخال چشم ممکن است تجویز به شکل قطره چشمی، پماد یا داروهای خوراکی باشد.

در حالت کلی باید گفت این بیماری درمان خاصی ندارد و فقط با کمک از دارو‌های خاص، می‌توان علائم را کنترل کرد.

بسته به محل تبخال، روش‌های زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تبخال در پلک‌ها

پزشکان پماد‌های موضعی مانند پماد ضد‌ویروسی یا آنتی بیوتیکی را برای فرد تجویز می‌کنند که به آرامی روی پلک‌های خود بمالد. در حالی که پماد‌های آنتی بیوتیکی عفونت تبخال را درمان نمی‌کند، اما از ورود سایر باکتری‌ها به مناطق باز و تاول زده پلک جلوگیری کرده و علائم را هم کم خواهد کرد.

تبخال در لایه‌های خارجی چشم

اگر تبخال چشمی فقط خارجی‌ترین لایه‌های چشم را تحت تاثیر قرار دهد، پزشک ممکن است قطره چشمی ضد‌ویروسی را تجویز کند. این موارد به کاهش اثرات تبخال کمک می‌کنند و می‌توانند مدت زمان علائم را کاهش دهند.

تبخال در لایه‌های عمیق داخلی چشم

اگر ویروس تبخال لایه‌های عمقی چشم را تحت تاثیر قرار داده باشد، پزشک ممکن است علاوه‌بر قطره‌های ضدویروسی چشم، دارو‌های خوراکی را هم تجویز کند.

آن‌ها همچنین ممکن است قطره چشم استروئیدی را تجویز کنند. این درمان‌ها به کاهش التهاب چشم کمک می کنند.

آیا می‌توان از تبخال چشمی جلو‌گیری کرد؟

روش مشخصی برای جلو‌گیری از این بیمار وجود ندارد. از آنجا که تبخال چشم می‌تواند باعث عفونت بیشتر شود، برخی از پزشکان ممکن است مصرف داروهای ضد‌ویروسی را به طور منظم توصیه کنند که خطر ابتلا به تبخال چشمی مجدد کاهش یابد.

عفونت‌های مکرر تبخال می تواند منجر به آسیب بیشتر چشم شود، به همین دلیل پزشکان قصد دارند از شیوع مجدد آن‌ها جلو‌گیری کنند.

پزشکان ممکن است به فرد توصیه کنند که چند روز قبل از جراحی‌، داروی ضد‌ویروسی مصرف کند که بتواند از استرس ناشی از جراحی که باعث ایجاد تبخال می‌شود جلوگیری کند.

نتیجه‌گیری

همان‌طور که متوجه شدید، تبخال چشمی بیماری است که نه درمان مشخصی دارد و نه روش مشخصی برای جلو‌گیری. بهترین و مناسب‌ترین کار، مراقبت از چشم و رعایت نکات بهداشتی است.

اگر علائمی از این بیماری را در خود دیدید، با مشورت پزشک، روند درمان را شروع کنید. البته لازم به ذکر است که هیچ‌گاه بدون نسخه و توصیه پزشک روشی را آغاز نکنید، شاید این بیماری در نگاه اول خطرناک به نظر نرسد، اما با تجویز اشتباه و مراقبت‌های نا‌مناسب زمینه ابتلا به بیماری‌های دیگر چشمی که می‌تواند حتی بینایی را تحت تاثیر قرار دهد را فراهم خواهید کرد.ما هم در این مقاله سعی کردیم نام هیچ دارویی را به‌طور دقیق ذکر نکنیم تا از درمان سرخود این بیماری جلوگیری نماییم.

سوالات متداول

1.چه زمانی دست به اقدامات درمانی بزنیم؟

اگر حس کردید علائم تبخال چشمی شما، مجددا برگشته است یا علائم شدیدی مثل تاری و درد شدید دارید، در اولین فرصت نزد چشم پزشک مراجعه کنید.

2.آیا ممکن است تبخال چشمی را به فرد دیگری منتقل کنیم؟

بله، ویروس تبخال، ویروسی مسری است و در صورت امکان حتما تا تکمیل شدن روند درمان، در منزل بمانید یا فاصله خود را با دیگران حفظ کنید.

3.آیا تبخال چشمی باعث کوری می‌شود؟

معمولا خیر، اما در صورت درمان نشدن و نادیده گرفتن مراقبت‌ها، امکان ابتلا به بیماری‌های چشمی دیگر فراهم می‌شود که می‌تواند سلامت چشم و بینایی شما را به خطر بیندازد.